فهرست مطالب
دو فصلنامه نقد کتاب ادبیات و هنر
پیاپی 5 (بهار 1398)
- تاریخ انتشار: 1398/03/11
- تعداد عناوین: 16
- سخن سردبیر
-
صفحه 3
- نقد شفاهی
- نقد کتاب پژوهشی (ادبیات)
-
صفحه 23
سرچشمه اصلی تصوف اسلامی، قرآن و سیره رسول الله است که در هر دوره ای، رنگ و جلوه خاصی به خود گرفته است. ادبیات نیز همواره بستر مناسبی برای پرداختن به مفاهیم صوفیانه بوده است و از قرن ششم به بعد، شاهد گسترش چشمگیر ادبیات صوفیانه هستیم. صفویان که عقبه صوفیانه پررنگی داشتند، توانستند با اتکا به نیروی صوفیان قزلباش، سلسه ای قدرتمند تاسیس نمایند. از این رو، در دوره حکومت صفویان، پیوند تصوف و ادبیات وثیق تر می شود و درآمیختن مضامین صوفیانه با ادبیات سبک هندی، جلوه ای خاص به ادب دوره صفوی می بخشد. کتاب تصوف عصر صفوی و ادبیات آن دوره، از معدود آثاری است که به بررسی تصوف و ادبیات صوفیانه دوره صفوی پرداخته است. این نوشتار، به نقد و بررسی این کتاب پرداخته و کیفیت روند این پژوهش و استنتاج آن را مورد تامل قرار داده و به موارد خطا و لغزش آن اشاره کرده است.
کلیدواژگان: ادبیات، تصوف، دوره صفوی، نقد و بررسی -
صفحه 33
ریالیسم عرفانی؛ مقایسه تذکره‌نگاری تصوف با ریالیسم جادویی با تاکید بر آثار مارکز اثر محمد رودگر در اصل، رساله دکتری او در رشته تصوف و عرفان اسلامی بوده که در سال 1394 از آن دفاع کرده و چاپ اول آن به صورت کتاب، در سال 1396 منتشرشده است. او در این اثر با برشمردن شباهت‌ها و تفاوت‌ها میان شیوه ریالیسم جادویی (با تکیه بر صدسال تنهایی گابریل گارسیا مارکز) و قصه‌های صوفیانه مندرج در تذکره‌های تصوف (با تاکید بر تذکره‌الاولیای عطار) بر آن است تا به معرفی شیوه نوینی در داستان‌نویسی فارسی بپردازد؛ شیوه‌ای، به زعم او، بومی و برآمده از تجربه و نگاه خاص عرفای مسلمان. او علیرغم تفاوت در درونمایه و سایر تفاوت‌های معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه نگاه مولفان، قایل به شباهتی ساختاری میان شیوه ریالیسم جادویی و روش صوفیه در تذکره‌نگاری است. شباهتی که او را بر آن داشته تا بکوشد با قیاس میان این دو، به شیوه‌ای بومی در روایت داستان‌های فارسی دست یابد. وی همچنین، کوشیده است تا یافته‌هایش را در رمان خود (دخیل هفتم، 1395) پیاده سازد.
کلیدواژگان: بومی سازی، رئالیسم جادویی، تذکره نویسی، باور پذیری، کرامت، جادو، عالم خیال و مثال -
صفحه 43
از آن جا که قصاید ناصرخسرو واحد درسی دانشجویان کارشناسی و کارشناسی ارشد ادبیات فارسی است، بخش هایی از این دیوان با عناوین مختلف توسط برخی استادان شرح شده و انتشار یافته است. یکی از این آثار، کتابی است تحت عنوان در لفظ دری به قلم کاظم دزفولیان که به شرح قصایدی منتخب از دیوان ناصرخسرو می پردازد. این کتاب در دویست صفحه به وسیله انتشارات طلایه منتشر شده است. در این کتاب، سی قصیده بلند و پنج قصیده کوتاه از دیوان ناصرخسرو انتخاب و شرح شده است. بدیهی است که شرح و تفسیر متون کلاسیک شعر فارسی، کاری دشوار و نیازمند دانش کافی در آن حوزه است. ضرورت تهیه گزیده ای برای دانشجویان، برخی نویسندگان را به تهیه گزارش هایی از این آثار واداشته است، در حالی که اغلب این آثار، چندان کمکی به مخاطبان خود نمی کنند. در کتاب در لفظ دری اشکالات و ناراستی هایی دیده می شود که این مقاله، ضمن تقدیر از زحمات نویسنده، به تفصیل درباره آن ها سخن می گوید. بر همین اساس، ضمن معرفی کتاب ، اشکالات موجود در پیشگفتار و شرح قصاید، بیان و اصلاح شده است.
کلیدواژگان: ناصرخسرو، دیوان ناصرخسرو، در لفظ دری -
صفحه 65
کتاب همزاد اثر اتو رانک(19391884)، روانکاو و روان تحلیلگر اتریشی تبار در پنج فصل با عناوین «شرح مسیله»، «مثال هایی از همزاد در ادبیات»، «زندگی نامه به عنوان پیشینه ادبی»، «همزاد در انسان شناسی» و «خودشیفتگی و همزاد» تدوین شده و اخیرا توسط سبا مقدم به زبان فارسی برگردانده شده است. این کتاب، یکی از آثار پراهمیت اتو رانک در راستای مطالعه دغدغه های لاینفک روح بشر در طول تاریخ و انعکاس آن در ادبیات به عنوان بستری ظرفیت مند و مستعد برای پرورش این دغدغه هاست که از میل و نیاز انسان به نامیرایی و جاودانگی سرچشمه می گیرد. این مقاله مروری بر این کتاب با توجه به دیگر آثار این پژوهشگر برجسته، چون اسطوره تولد قهرمان و جراحت تولد است.
کلیدواژگان: روان شناسی ادبیات، اسطوره، اتو رانک، همزاد - نقد شعر
-
صفحه 73
پژوهش حاضر به نقد کتاب گوش درد قرن چهارده هجری اثر عباس حبیبی بدرآبادی پرداخته است. بنا بر مطالعه این اثر و نقد آن بر اساس خوانشی پست مدرن، این گونه استدلال شده است که نویسنده با ایجاد یک ژانر ادبی- اجرایی به نام «فرمحتوا» در راستای گشودن فضای شعر پارسی گام موفقی برداشته و از طریق براندازی نظام تفکر ارتجاع ادبی و خلق فرمی مناسب که بتواند به بهترین وجه در خدمت محتوا قرار بگیرد، حرکت قابل توجهی به سوی مفهوم پست مدرن و بومی کردن آن از طریق ایجاد سازگاری با فرهنگ معاصر سرزمین خود داشته است. این پژوهش، در حوزه ادبیات پست مدرن با تکیه بر آرای متفکرانی چون ژان فرانسوا لیوتار، ژان بودریار، ژاک دریدا و میشل فوکو شکل گرفته است.
کلیدواژگان: نقد پست مدرن، گوش درد قرن چهارده هجری، عباس حبیبی بدرآبادی - نقد تصحیح متن
-
صفحه 89
محققان حوزه تصحیح متن مقدمه‌نویسی بر آثار تصحیح‌شده را بخشی از فرایند کار تصحیح دانسته‌اند. مقدمه آثار تصحیحی معمولا دربردارنده شرحی در باب احوال و آثار مولف، افکار و اندیشه‌ها و سبک نوشتار او و توضیحاتی در باب نسخه‌های به‌دست‌آمده از اثر و روش کار مصحح است و مصحح مقدمه‌نویس در نگارش آن ، بسته به موضوع اثر از منابع گوناگون و به ویژه آثار خود مولف بهره می‌برد. این مقاله به نقد و بررسی مقدمه نگاشته‌شده بر رسایل طغرای مشهدی که به همت سیدمحمد صاحبی تصحیح و منتشر شده، می پردازد و برخی اشتباهات و کاستی های آن را نشان می دهد. برای این کار بیش از هر چیز، از آثار خود طغرا و سپس تذکره‌های نوشته‌شده در شبه‌قاره بهره گرفته شده است. بخش پایانی مقاله نیز به ذکر اجمالی برخی اشکالات موجود در استفاده از منابع در مقدمه و تعلیقات کتاب اختصاص دارد.
کلیدواژگان: رسائل طغرا، سیدمحمد صاحبی، طغرای مشهدی، کلیات طغرا، مقدمه نویسی - نقد کتاب پژوهشی (هنر)
-
صفحه 103
جلد اول کتاب دایره المعارف بزرگ خط با عنوان تاریخ خط و خوشنویسی تالیف علی اصغر مقتدایی که در دو مجلد در سال 1394 منتشر شده، مجموعه ای است که به تاریخ خط و خوشنویسی در ایران و سایر کشورهای جهان پرداخته است. بنا بر اظهارات مولف، این کتاب حاصل سال ها تحقیق و نگارش و پژوهش بوده و با استفاده از بیش از صد منبع ایرانی و ده ها منبع خارجی و مقالات مجلات گوناگون، تالیف شده و نتیجه حاصل، در بیست فصل نمود پیدا کرده است، اما متاسفانه این اثر با ساختاری غیردانشنامه ای تنظیم شده و مهم ترین کمبود آن رعایت نکردن چارچوب مشخص در مدخل نویسی است. همچنین برخی مطالب بدون این که صحت و سقم شان بررسی و سنجیده شده باشد، از سایر منابع به این کتاب راه پیدا کرده اند. رعایت نکردن ترتیب الفبایی و یا ترتیب تاریخی در ذکر کلیه اسامی، نیاز به بازبینی مجدد برخی مفاهیم، استفاده نکردن از ارجاعات درون متنی و نامنظمی در پاورقی ها، از جمله ایرادات دیگری ست که بر این اثر وارد است
کلیدواژگان: دائره المعارف بزرگ خط، تاریخ خط و خوشنویسی، پیدایش خط در جهان، پیدایش خط در ایران -
صفحه 113
اسطوره شناسی جدای از تحلیل و بررسی منشا، کارکرد و موضوع اسطوره، در تحلیل متون ادبی و آثار هنری نیز به کار رفته و یکی از رویکرد های بینارشته ای در نقدهای هنری و ادبی نیز به شمار می رود. در ایران پژوهش های اسطوره شناسی، بیشتر بر کاربرد ابزاری نظریه های اسطوره پژوهی به تحلیل متون ادبی و آثار هنری متمرکز است. در این میان، نگاهی به ترجمه ها و فهرست مقالات چاپ شده در مجله های علمی -پژوهشی نشان می دهد، آرای یونگ، کمبل و الیاده، بیش از بقیه ترجمه، معرفی و شناخته شده اند. کتاب مبانی اسطوره شناسی نوشته عباس مخبر به بررسی رویکردها و نظریه های اسطوره شناسان پرداخته است. نویسنده ضمن تعریف اسطوره و نگاهی اجمالی به جریان های اسطوره شناسی، با گزینش چند نظریه، آن ها را در بسترهای هنر، دین، علم و دنیای معاصر تبیین می کند. بررسی حاضر قصد داردضمن نقد، به اهمیت و جایگاه کتاب مبانی اسطوره شناسی بپردازد و روش و ساختار کتاب را با توجه به مسئله پژوهشی یا هدف آموزشی ای که مورد نظر نویسنده بوده بسنجد و جایگاه آن را در پژوهش های اسطوره شناسی روشن کند. آیا کتاب توانسته خلایی را پر کند یا سوال پژوهشی ای را پاسخ گوید؟ ساختار کتاب از چه ویژگی هایی برخوردار است؟
کلیدواژگان: عباس مخبر، مبانی اسطوره شناسی، اسطوره، رویکردهای روان کاوانه -
صفحه 129
کتاب طبیعت در هنر باستان در دوازده گفتار، شامل پیدایش طبیعت و هستی تا نقش‌مایه‌های اساطیری و بررسی اسطوره‌های حیوانی و گیاهی در تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف است. مهم‌ترین بخش کتاب، شامل مضامینی در پیوند هنر و ادبیات و اسطوره است که شرح اساطیر حیوانی وجانوری را کاوش می‌کند. کتاب علاوه بر متن، شامل تصاویری است که مقایسه نقش‌مایه و کاربرد آن در اساطیر ملل را برای خواننده میسر می‌سازد. نویسنده در هر گفتار، تصویری جامع از نقش اساطیر در هنر و ادبیات تمدن‌های بزرگ را به خواننده ارایه می‌دهد. مروری به منابع کتاب نشان می‌دهد که نویسنده از منابع دست اول در باب اسطوره و هنر بهره برده است و به توصیف سیر تحول تفکر انسان و درک انسان از هستی از پیشا‌تاریخ تا معاصر می پردازد. برخی مطالب این اثرتازه اند و به طور واحد، در کتابی دیگر ارایه نشده‌اند. پرهیز از پیچیدگی و رعایت روایت مستمر در بیان مطالب، از ویژگی‌های دیگر کتاب است.
کلیدواژگان: طبیعت، انسان، اسطوره، نقش مایه -
صفحه 141
کتاب هنر معاصر ایران، تلاشی در جهت تحلیلی روشمند از هنر، فرهنگ و جامعه ایرانی است که کمتر مورد پژوهشی عمیق قرار گرفته است. کشمیرشکن در این کتاب با ایجاد نسبت بین هنر نوگرا، مدرنیسم و فرهنگ سعی دارد تا تحولات چند دهه هنر ایران را تحلیل و تبیین کند و از این طریق، به درکی از هنر معاصر برسد. مولف به اهمیت قرن حاضر در هنر و فرهنگ ایران اشاره می‌کند که در آن میراث سنت و مدرنیسم به گونه‌ای نقادانه مورد ارزیابی و بازبینی قرار گرفته است. کتاب ضمن طرح مسایل گوناگون در مطالعه هنر معاصر، با مطالعه موردی، به پیوند میان هنر و مسایل اجتماعی-فرهنگی نگاهی دوباره می‌اندازد. کتاب در شش فصل طراحی شده است و به مسایلی مانند مدرنیسم غیرغربی، معنا و مفهوم هنر معاصر در بستر ایران و پاسخ هنرمند ایرانی به مفهوم مدرنیسم می‌پردازد.
کلیدواژگان: هنر معاصر، مدرنیسم ایرانی، هنر نوگرا، هنرمند ایرانی - نقد نمایشنامه
- نقد نقد
- معرفی کتاب
- کتاب شناسی
-
صفحه 183
-
Page 33
Mystical Realism; A Comparison of Sufi Tadhkirah writing and Magical Realism with Emphasis on Marquez’s Works by Mohammad Roodgar is in effect his doctoral thesis in the field of Islamic Mysticism and Sufism, approved in 1394 (Persian Calendar) and published for the first time as a book, in 1396. In this work, he mentions the similarities and differences between magical realism as a mode of writing (based on Gabriel García Márquez’s One Hundred Years Of Solitude) and the Sufi anecdotes contained in different Sufi Tadhkirah writings (emphasizing on Attar’s Tazkirat al-Awliya) to introduce a novel way in Persian story writing; a way which is, in his opinion, native and driven from the experience and particular viewpoints of Muslim mystics. Despite the differences in subject matter and other epistemological and ontological differences between the views of these authors, he considers a strong structural similarity between magic realism and the methodology of Sufism in Tadhkirah writing. A similarity that compels him to attempt at comparing the two in order to find a localized and native mode of narratives in Persian stories. He also tried to implement his findings in his own writings in the form of a novel (Seventh Wishing Rag, 1395).
Keywords: Localization, Magical Realism, Tadhkirah Writing, Credibility, Dignity, Magic, Realms of Form, Idea -
Page 65
The present research is based on the critique of Fourteenth Hijri-Century Earache by Abbas Habibi Badrabadi. Based on a critical analysis and a postmodern reading, it is argued here that the author of the mentioned book has successfully created a literary-performative genre which he calls “Far-Mohtava” in order to open up new horizons in Persian poetry by overthrowing the Literary restitution system of thinking and creating a suitable form that can best serve the purpose of producing content. Thereby he has created a significant shift towards post-modernism and the localization of the concept by adapting it to the contemporary culture of his motherland. This research is based on postmodern literature and opinions of thinkers such as Jean Francois Lyotard, Jean Baudrillard, Jacques Derrida and Michel Foucault.
Keywords: Postmodern Critique, Fourteenth-Century Earache, Abbas Habibi Badrabadi -
Page 73
The present research is based on the critique of Fourteenth Hijri-Century Earache by Abbas Habibi Badrabadi. Based on a critical analysis and a postmodern reading, it is argued here that the author of the mentioned book has successfully created a literary-performative genre which he calls “Far-Mohtava” in order to open up new horizons in Persian poetry by overthrowing the Literary restitution system of thinking and creating a suitable form that can best serve the purpose of producing content. Thereby he has created a significant shift towards post-modernism and the localization of the concept by adapting it to the contemporary culture of his motherland. This research is based on postmodern literature and opinions of thinkers such as Jean Francois Lyotard, Jean Baudrillard, Jacques Derrida and Michel Foucault.
Keywords: Po?modern Critique, Fourteenth-Century Earache, Abbas Habibi Badrabadi -
Page 89
Researchers in the field of editing and correction manuscripts consider the writing of introductions as part of the correction process. The introduction of a corrected work usually includes an explanation of the author’s life and the nature the author’s works, as well as the thoughts, and the style of writing conveyed in them, and descriptions about different available editions of the work, method of editing and corrections. The preface writing editor uses the same author’s other works and various other sources to make those alterations and corrections. This article is a review and analysis of the introduction note written on T oghray Mashhadi’s Book of Essays, as corrected and published by Seyyed Mohammad Sahebi, and point to some of its errors and shortcomings. For this purpose, in the first place Toghray’s other works were consulted and secondly other Tadhkirah writings in the peninsula region were sought as sources. The final part of the paper highlights some of the mistakes that were made in use of the resources for the introduction and other notes in the book.
Keywords: Toghray Mashhadi’s Book of Essays, Sayyed Mohammad Sahebi, Toghray, Collection of Essays, Introduction -
Page 103
The first volume of The Great Encyclopedia of Hand-Lettering, titled The History of Codicology and Calligraphy, written by Ali Asghar Moqtadai, published in two volumes in 1394, is a collection that deals with the history of calligraphy in Iran and other countries of the world. According to the author, this book was the result of years of research and writing and analysis, and has been compiled using more than 100 Iranian sources and dozens of foreign sources and articles in various journals, resulting in the publication of a volume that consists of twenty chapters. But unfortunately, this work is not structured in the familiar Encyclopedic form and the most significant disadvantage of it is the disorganized arrangement of the entries. Also, some of the material collected from different sources were used in the discussions in the book without having been thoroughly reviewed and evaluated. The failure to observe the alphabetical order or historical order in the list of names, the need to re-examine some of the concepts discussed, the lack of in-text references and the disorganized manner of footnote presentations are among other short comings of this work.
Keywords: The Great Encyclopedia of Hand-Lettering, The Hi?ory of Codicology - Calligraphy, Ali Asghar Moqtadai, Origin of Writing in The World, Origin of Writing in Iran -
Page 141
Investigating the Contemporary Iranian Art is an attempt for a systematic analysis of Iranian art, culture and society, which has been fairly neglected in the realm of research. In this book, the author, Hamid Keshmir Shekan has connected the modernist art, modernism and culture in an attempt to analyze and explain decades of Iranian art tradition and, in this way, arrive at an understanding of its contemporary art. The author refers to the importance of the present century in Iranian art and culture, where the heritages of tradition and modernism have been critically analyzed and revised. The book, while bringing up various issues in the study of contemporary art, reconsiders the link between art and socio-cultural issues. It is developed in six chapters, dealing with issues such as non-Western modernism, the meaning and concept of contemporary art in the context of Iran, and the response of the Iranian artist to the concept of modernism.
Keywords: Contemporary Art, Modernism, Moderni? Art, Iranian Arti? -
Page 153From the perspective of modern historicism, literature and history are influenced by the forces of cultural discourse and social action. New historians believe that the work of art (text) is not separate from its cultural, social, political and historical context. Therefore, in order to examine the text, we should be aware of the social concerns of the author and the historical and cultural background presented in the work. From this perspective, in Akbar Radi’s plays, author’s reflections on the state of dominant culture and society and the mutual influence of characters, in particular the intellectual characters, on the society of the author’s era are among issues well worth studying and analysis. As one of the most influential Iranian playwrights, Radi observes and analyzes the cultural, political and historical context of his community, a method which is significantly influenced by his academic degree in social sciences. Radi’s plays can be seen as a retelling of his sociological observations. He understands the straightforward language of the streets and the complicated shady language of the intellectuals of his era, and uses to perfection in creating characters and dialogues. The present research is a qualitative analysis of From Behind the Glasses in the light of the new historicism theory, while by describing the behavior and actions of the characters, the historical and cultural discourse analysis are also addressed.Keywords: Akbar Radi, Plays, From Behind The Glasses, New Hi?oricism, Cultural Discourse
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.