آرشیو پنج‌شنبه ۸ آذر ۱۳۸۶، شماره ۳۷۹۹
آیینه
۱۶

فصل تاریخی مفاهیم فلسفی

«فرهنگنامه تاریخی مفاهیم فلسفه» اثر یوآخیم ریتر، کارلفرید گروند و گتفرید گابریل با سر ویراستاری دکتر سید محمدرضا حسینی بهشتی برنده نخستین دوره جایزه «کتاب فصل» شد.

در نخستین دوره جایزه «کتاب فصل» که به همت خانه کتاب در تاریخ 21 آبان ماه در محل تالار فردوسی دانشگاه ادبیات دانشگاه تهران برگزار شد، به 35 اثر برگزیده در 10 رشته مختلف جوایزی اهدا شد.

«فرهنگنامه تاریخی مفاهیم فلسفه» که جلد نخست آن به تازگی از سوی انتشارات سمت منتشر شده است از جمله آثار برگزیده هیات داوران در حوزه فلسفه غرب بود. به عقیده صاحبنظران فلسفه، این فرهنگنامه آلمانی 12 جلدی با 3712 مدخل یکی از بهترین کارهای پژوهشی غرب در حوزه فلسفه است.

یوآخیم ریتر که خود پایه گذار مکتبی در زمینه تاریخ تحول مفاهیم در آلمان به شمار می رود، طرح اولیه این فرهنگنامه را از سال 1964 آغاز کرد و پس از 7 سال جلد نخست آن را منتشر کرد. جلد نخست به گزیده ای از مفاهیم در مابعدالطبیعه اختصاص دارد که شامل مدخل های اتحاد، اصل، اصل تعلیمی، اصل جهت کافی، اصل علیت، اصل موضوع، امکان، امکان خاص، انفعال و ایده است و واژه نامه هایی به هفت زبان آلمانی، یونانی، لاتین، انگلیسی، فرانسه، ایتالیایی به فارسی ضمیمه آن شده است که این مورد اخیر اهمیت و ارزش کار را دوچندان می کند. در این فرهنگنامه که جزو فرهنگ های تخصصی و فوق تخصصی محسوب می شود 1500 مؤلف در گردآوری آن نقش داشته اند. مؤلفان سعی کرده اند در هر مدخل ابتدا چگونگی شکل گیری آن مفهوم در محاورات عمومی را معرفی کنند و سپس به مباحث فلسفی و تحولات و تطورات مکاتب فلسفی وارد شوند. شایان ذکر است که این اثر با وجود امتیازات از کاستی هایی هم برخوردار است از جمله تاکید و توجه خاص مؤلفان به فلسفه غربی - اروپایی و غفلت از سنت فکری - فلسفی دیگر جغرافیاهای فکری(!)

***

از دیگر آثار برگزیده «کتاب فصل» بهار می توان به این عناوین اشاره کرد: «قلندریه در تاریخ؛ دگردیسی های یک ایدئولوژی» نوشته محمدرضا شفیعی کدکنی در بخش متون قدیم، «آئین خاتم» نوشته محمدحسن قدردان قراملکی، «معارج الفهم» نوشته علامه حلی به کوشش عبدالحلیم حلی در بخش کلام، «سده های گمشده، فروپاشی ساسانیان تا برآمدن صفاریان» نوشته پرویز رجبی، «روم و ایران؛ دو قدرت جهانی در کشاکش و همزیستی» نوشته انگلبرت وینتر، ترجمه کیکاوس جهانداری در بخش تاریخ ایران و «قواعد التفسیر» نوشته محمد فاکر میبدی در بخش علوم قرآنی.