سرمایه- «تشت گذاری سنت خاص عزاداران حسینی اردبیل است که تاریخ مستند آن به عصر صفویه می رسد.»

حسن یوسفی، باستان شناس و پژوهشگر تاریخ اردبیل با بیان مطلب فوق می افزاید: «پیوند قلبی شیعیان با واقعه عاشورا، آداب و نشانه های بومی را در عزاداری هر منطقه وارد کرده و سبب ایجاد اشکال متنوعی از سوگواری حسینی شده. اردبیل نیز به علت انتساب صفویان به این شهر، در تعزیه ماه محرم دارای سبک های ویژه و ریشه داری است.»این باستان شناس دوره اسلامی تاکید می کند: «آیین های عاشورایی از حالتی رمزوارانه یا سمبلیک برخوردار هستند و مواردی که ما در عزاداری های اصیل می بینیم، به صورت انتزاعی نمادی است از آنچه در جریان واقعه عاشورا به وقوع پیوسته است.مراسم تشت گذاری در مساجد اردبیل نیز که از شب 27 ذی حجه آغاز و تا حلول ماه محرم ادامه می یابد، علاوه بر اعلام رسمی آغاز سوگواری محرم، می تواند اشاره ای تاریخی به حرکت امام سوم شیعیان از مکه به طرف کوفه و واقعه «دشت زباله» باشد. بنابر اسناد تاریخی در آخرین روزهای ماه ذی حجه سال 61 هجری، حسین بن علی و یارانش در مسیر حرکت خود، پیش از رسیدن به کربلادر محلی به نام «زباله» با لشکر حر روبه رو می شوند. پس از توقف اجباری کاروان، به فرمان امام آب مشک ها داخل تشت ها خالی می شود و علاوه بر آن که سپاه حر و یاران امام از این آب می نوشند، اسب های لشکریان را نیز سیراب می کنند. به نظر می رسد سنت تشت گذاری اردبیل اشاره ای نمادین به این واقعه باشد.بنا به گفته این باستان شناس دوره اسلامی، قدیمی ترین تشت به دست آمده از مساجد اردبیل، تشت متعلق به مسجد بازار چاقوسازان (پیچاقچی بازار) و یادگار عصر شاه عباس اول است. در داخل و لبه این تشت نقش و نگار گیاه و ماهی حک شده و در لبه آن نیز عبارت و تاریخ زیر نقش بسته: «وقف نمود به حضرت عباس 1038» تشت مذکور را در حال حاضر باید قدیمی ترین مدرک مستند یافته شده از سنت تشت گذاری اردبیل دانست.