آرشیو دوشنبه ۲۳ امرداد ۱۳۹۱، شماره ۳۴۸۳
اندیشه
۸

هنر با رنگ مذهب

مریم لباف زادی

تیتوس بورکهارت، مورخ هنر و انسان شناس فرهنگی از بزرگ ترین کارشناسان صور مقدس تمدن های سنتی ای بود که هر یک از ادیان بزرگ عالم را احاطه کرده اند.

کتاب «مبانی هنر مسیحی» را وی به رشته تحریر درآورده است. در این اثر مجموعه مقالات بورکهارت در باب هنر مقدس مسیحی، همراه با تصاویری از سراسر تاریخ مسیحیت در تک تک صفحات آن، از منابع مختلف گردهم آمده است. این تصاویر به توضیحات و تبیین های خردمندانه وی شور و حیات می بخشد و به خواننده یاری می رساند تا نه تنها به فهم آن برسد، بلکه به تجربه زیبایی عالم مسیحیت سنتی که قسمت اعظم آن به تاریخ پیوسته است نائل شود.

این کتاب را امیر نصری ترجمه کرده و به همت انتشارات حکمت در سال 90 به چاپ رسیده است. خواننده همراه کتاب به سفری تاریخی می رود که ظهور هنر مقدس مسیحی از نسخه های مذهب انجیل را در بردارد.

مقالات بورکهارت، شکوفایی تمدن و هنر مقدس مسیحی را ازجمله معماری، شمایل نگاری و اصناف هنرها و صنایع تا نیمه هزاره دوم مسیحی ترسیم می کند. مشخصه تبحر بورکهارت، تحقیق موشکافانه در متون مورخان و شخصیت های طراز اول تاریخ مسیحیت است.

این کتاب نشان می دهد فرهنگ و معنویت به شکل جدایی ناپذیری به هم مرتبط اند، زیرا فرهنگ ظاهری هرجامعه ای، ترجمان اجتماعی و هنری دین اصلی آن جامعه است. نویسنده برای ترسیم این رابطه یادآور می شود که در 1500 سال نخست تاریخ مسیحیت هر فردی که چیزی می ساخت، ازجمله همه اعضای یک صنف صنعتگر عملاخالق یک اثر هنری بود. در خلال این دوران، اصطلاحات «هنرها» و «صنایع» تا حدی در هم آمیخته بودند و هنر نتیجه صنعتگری استادانه بود. اصلااغراق نیست که بگوییم هر انسان یک هنرمند بود.

کتاب مبانی هنر مسیحی مکملی برای دو کتاب دیگر بورکهارت در باب هنر و تمدن مسیحی، یعنی سیئنا، شهر مریم عذرا و شارتر و پیدایی کاتدرال است. اولی درباره یکی از بهترین نمونه های حفظ شده یک شهر سنتی مسیحی است و دومی درباره کلیسای کاتدرال گوتیک به عنوان آخرین ثمره درخت یک سنت باستانی.

این سه کتاب در کنار یکدیگر بیانگر توانایی منحصر به فرد بورکهارت برای برقراری ارتباط با ذات عالم مسیحی است، چنانچه این حس را القا می کند که گویی در آن دوران زندگی می کرده ایم.