در مبحث اخلاق اجتماعی، نخستین پرسش درباره ارزش خود زندگی اجتماعی است. آیا اجتماعی زیستن، از دید اسلام، بار ارزشی دارد تا در محدوده اخلاق قرار گیرد و آیا می توان زندگی کردن به صورت جمعی را هم، جزء اخلاق اجتماعی برشمرد؟ یا اینکه بار ارزشی ندارد و خارج از موضوع و محدوده اخلاق است؟ در پاسخ باید گفت که قضاوت درباره این موضوع به این بستگی دارد که اجتماعی زیستن را یک فعل اختیاری برای انسان تلقی کنیم یا این که آن را جبری و غیراختیاری بدانیم. اگر اجتماعی زیستن در اختیار انسان باشد، یعنی اگر بخواهد، بتواند زندگی اجتماعی داشته باشد و اگر نخواهد، بتواند از جامعه کناره گیری کند، در این صورت، خود زندگی جمعی