شکل گرفتن یا شکل نگرفتن ضعف اخلاق شهروندی و احساس تعلق ملی، سبب شده است که هنوز در مناطق اصلی باستان شناسی شاهد ضمانتی مردمی برای محافظت از آثار نباشیم. از سوی دیگر، برخی از مسوولان نیز در حوزه هایی همچون توسعه شهری و انرژی هنوز مساله میراث تاریخی را درونی نکرده اند و نگاه لازم و جدی را به آن ندارند که این امر خود سبب پدید آمدن گاه به گاه مشکلات و تنش هایی می شود که با ساختن یک سد، یک بنا یا برخی دیگر از ساخت و سازهای زیربنایی یا شهری شاهدش هستیم و اغلب بسیار سریع جنبه سیاسی به خود می گیرند و بر شدت آسیب می افزایند. این امر البته به موازات خود و به دلیل وجود درآمدهای نفتی، شاهد پدید آمدن نهادهایی چون کرسی های دانشگاهی، مجلات تخصصی و نهادهای رسمی و غیررسمی در این حوزه نیز بوده است که اغلب همچون رشته های دیگر از نظرات و روش های بسیار قدیمی در زمینه علمی تبعیت می کنند و حداکثر می توان نام موزه گرایی های جدید بر آنها گذاشت، هرچند تعداد اندکی از باستان شناسان نسل جدید به شدت درگیر تلاش برای تغییر این وضعیت هستند. از طرف دیگر، موقعیت و پرسمان مناقشه برانگیز باستان شناسی ایران در خارج از ایران یعنی به ویژه در فرانسه، ایتالیا و آمریکا نیز که اغلب به وسیله مهاجران نسل اول و دوم و تعداد اندکی از غیرایرانیان ادامه دارد را باید به این وضعیت اضافه کرد که این بحثی دیگر را می طلبد.

بنابراین شاید بتوان در یک کلام گفت که ایدئولوژیک شدن و سیاست زدگی و پولی شدن روابط مربوط به باستان شناسی در صد سال اخیر بزرگ ترین ضربات را به این مفهوم وارد کرده اند، زیرا مانع درونی شدن آن و شکل گرفتن ذهنیت های متعارفی در میان مردم و نخبگان در این زمینه شده اند و این در حالی است که امروز بیش از پیش می دانیم که نمی توان در جهان، موقعیتی در زمان «حال» داشت و چشم اندازی نسبت به «آینده»، بدون آنکه از ابزارها و میراثی برای ساختن گذشته خود و مکان های حافظه آن برخوردار بود.