کتاب «خیزش های عقلانی شدن در طلوع ایران مدرن» به بررسی ادوار مختلف تاریخ معاصر ورود عقلانیت به ایران می پردازد. مجید ادیب زاده نویسنده این کتاب در ابتدا شاخص ترین ویژگی جامعه مدرن غربی را از دیدگاه ماکس وبر جامعه شناس آلمانی روند عقلانی شدن فزاینده ای می داند که از طریق فرآیند تاریخی نوسازی و بوروکراتیک شدن جامعه رخ داده است. از نظر ماکس وبر در جامعه مدرن عقلانیت به صورت های مختلفی ظهور می کند که شکل غالب آن «عقلانیت ابزاری» و «عقلانیت ارزشی» است. عقلانیت ابزاری نوعی عقلانیت است که صرفا در جهت عملی شدن حداکثر اهداف به کار می رود. این شکل از عقلانیت همان شیوه های عقلانی و بوروکراتیک معطوف به