«روح جمعی ایرانی» واقعیتی است تاریخی که با خط و زبان و مرز و آیین، پیوندی ناگسستنی دارد. این را می شود در شرایط مختلف گذشته و اکنون، مشاهده کرد. مقاطعی بوده که حاکمیت سیاسی در ایران دچار «چندپارگی» شده یا حتی به کلی فروریخته است اما این همبستگی معنوی و فرهنگ مشترک معنایی، پس از مدتی باعث شکل گیری مجدد یکپارچگی ملی شده است و زمینه به هم پیوستن همه گروه های پراکنده را فراهم کرده است. در دوره معاصر نیز همین روال را می توان مشاهده کرد به نحوی که هرگاه ارکان حیات ایرانیان مورد هجوم قرار می گیرد بلافاصله شاهد واکنش گسترده آنان از گروه ها و اقشار مختلف در داخل و خارج هستیم. نمونه بارز آن در مقابله با تلاش برخی مجامع برای تغییرنام خلیج فارس یا تحریف تاریخ و توهین به تمدن و فرهنگ ایران در قالب برخی فیلم ها، کتاب ها و بلوف های سیاسی متجلی می شود. ربودن پنج مرزبان عزیز کشورمان نیز از این نمونه هاست که افکار عمومی را به شدت متاثر کرد.

به گونه ای که در شاد ترین ایام سال و نیز در کنار مراسم آیینی، ایرانیان به دعا و نیایش برای نجات جان آنان پرداختند و در تعطیلی رسانه های مکتوب، از طریق شبکه های اجتماعی و فعالیت عمومی، ندای همدلی و همراهی خود را اعلام کردند. اما همه اینها به تنهایی کافی نبود. تلخ ترین بخش ماجرا، ادعای شهادت گروهبان «دانایی فر» یکی از این مرزبانان فداکار و مدافعان شجاع و گرانقدر بود که به کلی فضای روانی ایرانی را منقلب ساخت. هرچند، اقدامات بعدی، نشانه هایی از تسریع در فرآیند آزادی چهار سرباز دیگر ایرانی را به همراه دارد. ضمن تقدیر از اقدامات شبانه روزی مسوولان مربوطه در دستگاه های مختلف، آیا بهتر نبود از همان آغاز، از همه ظرفیت های گفت وگوهای محلی و دیپلماسی بهره می گرفتیم؟ آیا لازم نیست شیوه خبری پیرامون این حادثه از این میزان جزیره ای عمل کردن و ضعف اطلاع رسانی فاصله بگیرد؟ آیا لازم نیست در امر مرزبانی علاوه بر استفاده از نیروهای «ویژه» مسلط به توانایی های رزم انفرادی، از برنامه های عمرانی برای امنیت مرزها و تقویت پایگاه های مرزی هم استفاده کنیم تا در مقابل گروهک های تروریستی برون مرزی، ابتکار عمل را بیش از پیش در دست داشته باشیم؟