آرشیو یک‌شنبه ۲۱ اردیبهشت ۱۳۹۳، شماره ۲۹۵۸
ادب و هنر
۸

از اقتصاد دولتی به اقتصاد آزاد

هوشنگ ماهرویان

من به عنوان پیشنهاد، کتاب «راه بردگی» نوشته «فون هایک» اقتصاددان و فیلسوف سیاسی معاصر را معرفی می کنم. هایک به دفاع از لیبرالیسم کلاسیک و بازار آزاد بسیار مطرح است. او یکی از بزرگ ترین اقتصاددانان و فیلسوفان سیاسی سده بیستم شناخته می شود که در سال 1974 موفق به دریافت جایزه نوبل اقتصاد شد. این کتاب با مقدمه «میلتون فریدمن» دیگر اقتصاددان برجسته معاصر که تالیفات مهمی در همین حوزه دارد به فارسی ترجمه شده است. هدف اصلی این کتاب ترویج اقتصاد آزاد و نمایان کردن نتایج منفی اقتصاد دولتی در قرن بیستم است و نشان می دهد که این نوع از اقتصاد در جهان شکست خورده است. «راه بردگی» کتاب بسیار خوب و جامعی است. بحثی که در این کتاب مطرح می شود را کسان دیگری همچون آیزیا برلین، ریمون آرون و از قدیمی ترها توکویل پیش تر به بحث گذاشته اند. هایک معتقد است که ساماندهی اقتصاد در انقلاب روسیه به شکل اشتباهی انجام شد و در واقع نمی توان اقتصاد را به صورت دولتی و در قالب یک برنامه از قبل سازماندهی شده و شبکه یی هدایت کرد، هایک ضدیت با فردیت در برنامه های جمعی را مورد نقد قرار می دهد. نمی توان از طریق سازماندهی دولتی به رشد اقتصادی و پیشرفت تکنولوژی رسید. اهمیت این کتاب در نشان دادن تمایز بین اقتصاد دولتی و اقتصاد آزاد است که به گمان من تنها راه پیشرفت در جهان امروز پیوستن به اقتصاد آزاد و جهانی شدن است. در بخش ضد پیشنهاد هم من از کتاب مشخصی نام نمی برم، فکر می کنم کتاب هایی که اقتصاد دولتی را ترویج و تبلیغ می کنند باید منتشر و خوانده شوند، کتاب هایی که بعضا حتی هنوز که هنوز است در حال و هوای استانیلیسم به سر می برند، این کتاب ها هم باید منتشر شوند اما به معرض نقد و آسیب شناسی گذاشته شوند، باید این کتاب ها را نقد کرد تا اثبات شود که دوره اقتصاد دولتی در جهان به سر آمده و دیگر این نوع از اقتصاد قابل اجرا نیست و باید به اقتصاد آزاد برسیم.