پویش های جامعه ایرانی در تحقق تجدد در نیمه دوم سده نوزدهم یعنی زمان هایی که کشور با بحران های جدی اقتصادی در کنار دشواری های سیاسی و اجتماعی مواجه بود، با انقلاب مشروطه در 1285 خورشیدی شتابی دو چندان گرفت، اگرچه نابسامانی های تاریخی موجب شد که مشروطه ایرانی در تحقق همه خواست های خود به نحو حداکثری ناکام بماند. سال های تاریک 1290 تا 1300 که ایران در آتش جنگ جهانی اول و پیامدهای ناشی از آن چون قحطی بزرگ و مرگ و میر و هرج و مرج می سوخت، روشنفکران و دلسوزان را بر آن داشت که شاید مقدمه ورود به گردونه تجدد، تاسیس دولتی مقتدر و مدرن باشد. این آغازگاه آن چیزی است که پژوهشگران از آن با عنوان موج نخست