توانایی تفکر، قضاوت و حل مساله را شناخت می نامند. کودکان بوسیله شناخت، داده ها را سازمان دهی می کنند و به تجربه های اطراف شان معنی می بخشند.

به عقیده محققان همان گونه که والدین برای آشنا شدن و پیش بینی کردن حرکات و رفتارهای کودک نیاز به مطلع شدن از برنامه های فیزیولوژیکی و تغییرات فیزیکی کودک دارند، آگاه شدن از الگوهای فعالیت های روانی و آشنایی با برنامه های ذهنی فرزندان، به نوعی برای والدین نیاز محسوب می شود. کودکان به چه مسائلی می اندیشند، دنیا را چگونه می بینند، چگونه از تغییرات محیطی برای سازگارشدن با محیط استفاده می کنند. رشد هوشی و شناختی تازه واردها به چه فاکتورهایی وابسته است. برخی محققان کودکان را جست و جوگران تلاش گری می دانند که به طور مستقیم بر محیط تاثیر گذاشته و شناخت و تفکرشان را پرورش می دهند.

کودکان پس از تولد پا به دنیایی تازه می گذارند و نیازمند مراقبت های منظم و دریافت احساس امنیت هستند.در واقع کودکان با مهارت های شناختی منحصر به فردی متولد می شوند که حاصل وراثت بوده و آماده پرورش یافتن بوسیله محیط است. می توان گفت کیفیت پرورش والدین، ضامن موفقیت های آتی است و در موفقیت افراد نقش دارد. مهارت های شناختی به کودکان کمک می کند تا با محیط اطراف شان ارتباط برقرار کرده و مراحل رشد را بهتر طی کنند. برای نمونه کودکان با کمک واحدهای شناختی برای انحلال تعارض های بیرونی تلاش می کنند و آماده پاسخگویی سریع برای برقراری ارتباط با اطرافیان هستند.

مهارت های شناختی در همان نخستین سال زندگی به کودکان این توانایی را می دهد که چهره ها را بازشناسی کرده و غریبه را از آشنا تشخیص دهند. تمایز قرار دادن میان صداهای اطرافیان و شناسایی مادر از طریق حس بویایی نیز به کمک واحدهای شناختی انجام می شود. آنها از بدو تولد تا دو سالگی که دوره حسی حرکتی هم خوانده می شود، به کمک حواس پنج گانه و بازتاب ها و عمل کردن، محیط را شناسایی می کنند و از طریق بازی های حرکتی، دیدن تصاویر رنگی و مکالمه با اطرافیان، مهارت های شناختی شان را توسعه می بخشند و رشد می کنند. در صفر تا دوسالگی، احساس امنیت کودک باید توسط والدین و اطرافیان تامین شود و احساس امیدواری با مراقبت های منظم و کسب اعتماد از سوی پدر و مادر شکل گیرد تا در آینده زندگی برایش معنا دار شود.