ارائه فهرستی جامع از نسخه های خطی فارسی و عربی موجود در کتابخانه های ایران از جمله آمال و آرزوهایی است که به نظر می رسد به این زودی ها انجام نپذیرد، کتابخانه های شاخص و مهم ما مانند کتابخانه ملی، آستان قدس و مرعشی هنوز نیمی از آنچه را در مخازن خود حبس کرده اند هم فهرست نکرده اند!

اساسا برای انجام چنین کاری همت و اراده ای در سطح ملی و کلان نیست. دو کتابخانه مرعشی و آستان قدس که تولیتی اداره می شود و برنامه ریزی در آنها به صورت کاملاشخصی است، کتابخانه های دولتی مانند ملی نیز هیچ چشم اندازی برای به پایان رساندن این دست از فعالیت ها تعریف نکرده اند.

در این میان نباید منکر کارهای ارزشمند و نصفه نیمه ای که تاکنون انجام شده گردید؛ اما پرواضح است که عمده این فعالیت ها مبتنی بر علایق شخصی عده ای علاقه مند بود که بی مزد و منت برای دل خودشان به این قبیل کارها پرداختند و اساسا برنامه ریزی و پشتوانه دولتی نداشته است.

استاد مرحوم ایرج افشار در کتاب بیاض سفر خود در بخشی از خاطرات سفرش به ژاپن از فهرست 8000 صفحه ای نام می برد که نام بیش از پنج میلیون کتاب ژاپنی اعم از آنچه چاپ شده یا خطی باقی مانده است دیده می شود. برای تدوین این دوره فهرست 500 متخصص ژاپنی مدت 40 سال کار کرده اند.

داستان اوضاع نابسامان فهرست نگاری و کتاب شناسی در کشور به اینجا ختم نمی شود، در حوزه کتاب های چاپی نیز وضعیت بسامانی نداریم؛ امروزه ما حتی نمی دانیم چه تعداد عنوان کتاب به زبان های مختلف در کشور چاپ و انتشار یافته است و طی این 200 سال که از تاریخ چاپ در این مرز و بوم می گذرد چه آثاری از چه نویسندگانی منتشر شده است.

نه این که این نوع نگرش را بزرگان ما نداشته یا ندارند؛ بحث بر سر این است که نگاه حرفه ای و کلان به این مساله در کشور ما وجود ندارد؛ وگرنه کم نیستند کتاب شناسان و پژوهشگرانی که واقف و مقر به اهمیت این مقوله اند.