آرشیو پنجشنبه ۵ اسفند ۱۳۹۵، شماره ۳۷۵۴
سیاست نامه
۹

استبداد شرقی چیست؟

مارکس واقف بود که نظریاتش درباره فئودالیسم، کاپیتالیسم و غیره فقط در اروپا قابل تعمیم است نام استبداد شرقی را «شیوه تولید آسیایی» گذاشت. خلاصه این تز این است که علت بروز دولت های استبدادی در شرق لزوم کنترل و توزیع آب است و مثال های معروف و مکرر آن از چین و مصر زده می شود. اگرچه از ایران و هند هم به عنوان جوامع استبدادی یاد شده است.فرضیه ای که من طی مقاله مفصلی ارایه کردم «جامعه کم آب و پراکنده» بود. یعنی توضیح دادم که بیشتر دهکده های ایرانی کوچک، از هم دور و طی قرون خودکفا بوده اند. در نتیجه ممکن نبود که یک یا چند تا از آنها تبدیل به یک پایگاه فئودالی شوند چون اضافه تولیدشان ناچیز بود.