آرشیو یکشنبه ۲۲ امرداد ۱۳۹۶، شماره ۶۵۶۷
فرهنگ
۱۲

درباره «هاجلند اودام»؛ ایران شناس فقید استونیایی

شناساننده سعدی و خیام در استونی

علی رنگچیان (طراح و مجری تجربه گردشگری شهری)

«هاجلند اودام» (Hajland Udam) در 8 مه 1936 در شهر راکور (Rakvere) در استونی متولد شد و از دانشگاه تربیت معلم زمین شناسی فارغ التحصیل شد، اما بزودی به فرهنگ شرقی، از جمله ادبیات باستانی ایران علاقه مند شد. او در دانشگاه تاشکند و دانشگاه ایالتی مسکو، با زبان های شرقی آشنا شد و به فیلسوفان سنتی مانند رنه گنون علاقه مند شد. اودام در سال 1971 در مسکو، از پایان نامه خود «در خصوص معانی خاص معنایی اصطلاحات صوفی فارسی» دفاع کرد. اودام چندین اثر از زبان عربی (ابن طفیل)، فارسی (رودکی سمرقندی و علی صافی)، اردو، تاجیک و دیگر زبان ها به استونیایی ترجمه کرده است. از جمله برگردان های مهم وی نیز بوستان و گلستان سعدی و رباعیات حکیم عمر خیام است. او همچنین به عنوان سردبیر و ویراستار در تدوین دایرةالمعارف استونی حضور داشته است. اودام کمی پیش از آنکه دار فانی را وداع گوید، موفق به ترجمه قرآن به زبان استونیایی شد که البته پس از مرگش، در 19 دسامبر 2007 منتشر شد. مطالعات او بسیار متنوع بود و مقالات متعددی در زمینه متافیزیک، سیاست و هنر دارد. در پس کلمات و نظرات او، مطالعات عمیق ادبی و فرهنگی وجود دارد. دو مقاله «خوانده و نوشته» (1998) و «سنگ معدن، فلاسفه، سیاستمداران» (2003) از جمله این مقالات پرمغز است. از سال 1989 اودام یکی از اعضای اتحادیه نویسندگان استونیایی بود و همچنین موفق به کسب کلاس پنج [V] ستاره سفید (2001) و جایزه فرهنگی استونی (2002) شده است.

مهاجرت اودام از استونی ضربه ای سنگین به فرهنگ استونیایی بود. متفکری کوشا و دانشمند، که نظیرش کمتر دیده می شود.

عمق دانش اودام در زمینه اسلام شناسی در کتاب های او منعکس شده است. او در این کتاب ها علاوه بر معرفی دین اسلام به تاریخ سیاسی آن نیز توجه ویژه ای دارد. او در مورد جهان مذهبی در ترکیه نیز کنکاش کرده است و در بخش هایی با عنوان «اسلام و قبایل ترکی» به این موضوع پرداخته است.

کتاب تاریخ ترکیه اودام یک نمای کلی از تاریخ این کشور به دست می دهد و درآن سهم ارزشمند استونی، در توسعه تاریخ علم را روشن می سازد. با این حال، کتاب همچنین دارای برخی از کاستی ها و اشکالات است.

این ایران شناس و اسلام شناس برجسته استونیایی، در 17 دسامبر 2005 در شهر ویتربو (Viterbo) در ایتالیا درگذشت.