انقلاب سوسیالیستی اکتبر 1917 و به دنبال آن سقوط امارت بخارا به سال 1920، در گسست تاریخی ما و آسیای مرکزی فصلی نو گشود. برخلاف مدعای کسانی که جدایی ما و آسیای مرکزی را به 70 سال حاکمیت سوسیالیسم و به موضوع تغییر خط محدود می کنند، نگارنده معتقد است فراتر از این علل نزدیک، باید به علل و زمینه های دور نیز توجه شود تا زمینه شکل گیری فهمی واقع بینانه تر و موثر در ایجاد مناسباتی سودمند برای همه طرف ها حاصل شود.

مساله این است که تحولات اخیر در مناسبات ایران و کشورهای آسیای میانه به ویژه روابط با کشور تاجیکستان نشان می دهد، برخلاف تصورات اولیه دو دهه اخیر طرف های ذی نفع در جاده ای هموار گام نگذاشته