آرشیو سه‌شنبه ۴ اردیبهشت ۱۳۹۷، شماره ۴۳۱۲
تاریخ و اقتصاد
۳۰

گاهشمار

تاج گذاری پهلوی اول

مراسم تاج گذاری رضاشاه چهارم اردیبهشت 1305 انجام شد. سه سال پیش از آن در سوم آبان 1302 رضاخان با فرمان احمدشاه قاجار به نخست وزیری منصوب شد و شاه نیز پس از چند روز به اروپا رفت و عملا کشور را به رضاخان سپرد. رضاخان که به دنبال کودتای سیدضیا به قدرت رسیده بود در این مدت پایه های قدرت خود را استوار کرد و به کوشش برای سرنگونی حکومت قاجار پرداخت.

در غیاب احمدشاه، عوامل رضاخان اندیشه الغای سلطنت و رئیس جمهور شدن سردار سپه را پیش آوردند. اما تغییر حکومت کشور به جمهوری به دلیل مخالفت شدید برخی از روشنفکران و روحانیون همچون ملک الشعرا بهار و سیدحسن مدرس با شکست روبه رو شد. در طول یک و نیم سال بعد از شکست پروژه جمهوری خواهی، سردار سپه کوشید تا خود را به نمایندگان مخالفان و اقلیت مجلس نزدیک کند. ارتباطات وسیعی با عبدالحسین میرزا فرمانفرما، نصرت الدوله، سیدحسن مدرس و تقریبا اکثر کسانی که پس از کودتا دستگیر شده بودند، برقرار شد. از سوی دیگر تمایل بیش از حد احمد شاه به سلطنت مشروطه که گاهی به ضعف وی نیز تعبیر می شد، راه را برای تغییر سلطنت از قاجار به پهلوی هموار کرد.

تنها مقاومت جدی خانواده احمد شاه، نه از سوی وی که از سوی مادرش ملکه جهان صورت گرفت. او به تنهایی تصمیم به مبارزه با رضاخان گرفت و به این منظور از پاریس به عتبات عالیات سفر کرد تا حکم و فتوای مفسد و خارج از دین بودن نخست وزیر را به هر قیمتی از مراجع عراق به دست آورد. ولی او نیز زمانی به عراق رسید که رضاخان در مجلس موسسان سوگند پادشاهی خورده بود. به هر تقدیر با فشارهای نخست وزیر، نمایندگان مجلس پنجم شورای ملی در روز 9 آبان 1304 خورشیدی ماده واحده ای را مطرح کردند که به موجب آن احمدشاه از سلطنت خلع شد و حکومت موقت «در حدود قانون اساسی و قوانین موضوعه مملکتی به شخص آقای رضاخان پهلوی» سپرده و «تعیین تکلیف حکومت قطعی» به مجلس موسسان واگذار شد.

اغلب نمایندگان شهر تهران (که بر خلاف سایر شهرها در فرآیندی نسبتا دموکراتیک انتخاب می شدند) با این تغییر مخالفت کردند. سپس با تشکیل یک مجلس موسسان، در 21 آذر 1304، سلطنت ایران به «رضا پهلوی» واگذار شد. انتخابات این مجلس در فرآیندی کاملا غیردموکراتیک انجام شد. در 24 آذر 1304 خورشیدی، رضاخان پهلوی در مجلس موسسان حاضر شد و با ادای سوگند به قرآن رسما به عنوان سردودمان پهلوی وظایف پادشاهی را به عهده گرفت و برای اولین بار در سال 1304 بر تخت نشست.

آغاز به کار رادیو تهران

چهارم اردیبهشت 1319 اولین فرستنده رادیویی در ایران در محل بی سیم در جاده قدیم شمیران افتتاح شد. رادیو تهران در 24 ساعت فقط 8 ساعت برنامه اجرا می کرد که شامل اخبار، موسیقی ایرانی، گفتار مذهبی، فرهنگی، جغرافیایی و تاریخی بود.

درسال 1322 رادیو تهران بخش دیگری به تعداد بخش های قبلی خود افزود و صبح ها نیز برنامه آن سه ساعت افزایش یافت. در سال 1324 برای روزهای تعطیل نیز برنامه هایی مدون پخش می شد. نویسندگان و مجریان رادیو تهران از میان فرهنگیان و هنرمندان شایسته و با ذوق انتخاب و از سایر وزارتخانه ها به اداره کل انتشارات و تبلیغات منتقل شدند. محمد حجازی ملقب به مطیع الدوله (نویسنده و داستان نویس)، عبدالرحمن فرامرزی (نویسنده و مدیر روزنامه کیهان) حسینقلی مستعان (داستان نویس)، ابوالقاسم پاینده (نویسنده)، ابوالقاسم اعتصام زاده و مشفق همدانی (مترجم) از جمله این افراد بودند. برای تعیین خط مشی و سیاست رادیو، شورای عالی انتشارات بر پا شد که اعضای آن عبارت بودند از: علامه محمد قزوینی، محمد علی فروغی (ذکاء الملک)، دکتر قاسم غنی، دکتر علی اکبر سیاسی (رئیس دانشگاه تهران) دکتر رضا زاده شفق، دکتر محمود افشار و استاد علینقی وزیری.

زلزله دلار

4 اردیبهشت 1339 زلزله ای به قدرت 4/ 6 ریشتر شهرستان لار را لرزاند که کشتگان و خسارات زیادی به دنبال داشت. در طول تاریخ زلزله های فراوانی لار را ویران کرده است. تقریبا هر 45سال یا 90 سال یک بار لار ویران شده است. لار در عصر صفویه به دلیل واقع شدن در جاده تجارتی اصفهان به خلیج فارس از اهمیت زیادی برخوردار بوده است.