آرشیو چهارشنبه ۵ اردیبهشت ۱۳۹۷، شماره ۴۳۱۳
تاریخ و اقتصاد
۳۰

گاهشمار

شکست عملیات طبس

عملیات طبس طی روزهای 4 و 5 اردیبهشت 1359 انجام گرفت. پس از آنکه نیروهای آمریکایی در سفارتخانه آمریکا به اتهام جاسوسی دستگیر شدند، آمریکا از هر فرصتی برای آزادی آنها استفاده می کرد تا اینکه به این بهانه عملیات طبس را طراحی کرد.

در این حمله قرار بود نظامیان آمریکا با هدایت نیروهای تصفیه شده ارتش ایران و براساس طرحی منسجم و بی نقص با هلی کوپتری عازم ورزشگاه امجدیه تهران شوند و پس از آزادسازی گروگان ها اهداف مورد نظر خود را نیز بمباران کنند. همه چیز برای یک پیروزی تمام عیار مهیا بود. 95 نیروی کماندوی آموزش دیده با تجهیزات نظامی بسیار قوی در پنجم اردیبهشت ماه سال 59 همراه 14 بالگرد و هواپیما در صحرای طبس فرود آمدند که به ناگاه توفانی از شن به هوا خاست و دید خلبانان را به حدی ضعیف کرد که دو بالگرد با یکدیگر برخورد کردند و آتشی مهیب در صحرای طبس برپا شد. سه هواپیما کار حمل سوخت، سه هواپیما برای حمل نظامیان و هشت بالگرد برای انجام عملیات در درون خاک ایران تدارک دیده شده بود. چند متری تا فرود باقی مانده بود، توفانی درگرفت. دستگاه هیدرولیک یکی از بالگردها از کار افتاد، دو بالگرد دیگر نیز به دلیل دید بسیار کم در اثر توفان با یکدیگر اصابت کردند و آتش گرفتند. به این ترتیب این عملیات در نقطه آغاز شکست خورد.

عملیات حفاری کانال سوئز

25 آوریل 1859 فرانسه عملیات حفاری کانال سوئز را با هدف اتصال دریای سرخ و دریای مدیترانه آغاز کرد. برای ساخت این کانال شرکت کانال سوئز تاسیس شد که بیشتر سهام آن متعلق به فرانسویان و بخشی متعلق به دولت مصر بود. این پروژه عظیم که با طراحی و برنامه ریزی مهندسان فرانسوی و همکاری دولت مصر و کار اجباری کشاورزان مصری در سال 1869 به پایان رسید، برای 99 سال در اختیار شرکت فرانسوی قرار گرفت و قرار شد دولت مصر کنترلی بر حمل و نقل از آن آبراه نداشته باشد.

مراسم افتتاح کانال سوئز به پول آن روز نزدیک به یک میلیون پوند انگلیسی خرج برداشت و فرمانروایان بزرگ اروپا مانند «فرانسوا ژوزف» امپراتور اتریش و ولیعهد «پروس» در مراسم حضور یافتند. هزینه این مراسم کلا به حساب دولت مصر گذاشته شد. اندکی پس از افتتاح کانال سوئز، در زمان نخست وزیری دیزرائیلی، دولت بریتانیا 44 درصد سهام شرکت کانال سوئز را از خدیو مصر خریداری کرد و بقیه سهام در دست سرمایه داران فرانسوی باقی ماند؛ بنابراین خود مصر عملا هیچ گونه بهره مالی از کانال سوئز نداشت. «دیزرائیلی» حاصل تلاش درخشان خود را در گزارش کوتاهی به ملکه ویکتوریا تقدیم کرد و در پایان آن چنین نوشت: «و حالا کانال سوئز مال شماست سرور من!» به مرور ایام قروض با بهره بالا ناشی از ساخت کانال سوئز موجب شد که مستشاران مالی انگلستان در تمامی شئون اداری مصر دخالت کنند و این زمینه ساز تبدیل مصر به مستعمره بریتانیا تا زمان استقلال شد.

در سال 1882 یک مصری وطن پرست به نام احمد عرابی پاشا که وزیر جنگ بود، زیر بار دخالت حاکم انگلیسی مصر نرفت و یک شورش مسلحانه تمام عیار سراسر مصر را فرا گرفت. این قیام بعدها سرکوب شد و بعد از دستگیری «عرابی پاشا» انگلستان به اشغال نظامی مصر و سودان پرداخت و این اشغال استعماری 70 سال به طول انجامید تا اینکه سرانجام در سال 1956 جمال عبدالناصر کانال سوئز را ملی اعلام کرد. اقدامی که حمله این دو کشور و پس از آنها اسرائیل را در پی داشت. کانال سوئز پس از توریسم، دومین منبع درآمد دولت مصر است. دولت مصر بابت عوارضی که از کشتی های عبوری از کانال دریافت می کند تاکنون میلیاردها دلار عایدی داشته است. برای مثال در سال 2012 دولت مصر با عبور 17255 کشتی، 5 میلیارد و 129 میلیون دلار (از قرار هر کشتی 298000 دلار) از این کانال درآمد داشته است. به خاطر این بهای کلان بسیاری از کشتی داران گذر از دماغه امید نیک را ترجیح می دهند. عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهوری مصر در سال 2014 طی مراسمی با فشار دادن یک کلید، نخستین انفجار در پروژه احداث کانال دوم سوئز را آغاز کرد. کانال سوئز جدید 72 کیلومتر طول دارد.

روزی که تاشکند ویران شد

روز 26 آوریل سال 1966 در تاشکند، پایتخت ازبکستان زلزله ای مهیب در مقیاس 5/ 7 ریشتر تمام شهر را لرزاند و 10 هزار نفر کشته و هزاران زخمی و آواره بر جای گذاشت.

به دنبال این حادثه طبیعی ارتش و نیروهای داوطلب برای بازسازی شهر بسیج شدند. میدان یادبود زلزله، ساعتی دارد که روی 5:22 دقیقه ثابت مانده است. این میدان درست در مرکز اصلی زلزله ساخته شده است. در اثراین زمین لرزه مکان های تاریخی شهر که روزگاری بر سر راه کاروان های جاده ابریشم قرار داشت، از بین رفت. تاشکند پس از این حادثه به کمک 30 هزار نیروی داوطلب بازسازی شد.