آرشیو پنج‌شنبه ۶ اردیبهشت ۱۳۹۷، شماره ۴۰۷۴
جلد دوم
۷
یادداشت

گوهر و سنگ

میترا بابایی

بی شک سنگ جزو اولین تجربه های زیبایی شناختی هر انسان است. از تنوع رنگ ها، خطوط و نقاطی که بر سطح سنگ ها قابل مشاهده است می توان به طور فیزیکی و ملموس ارتباط تصویری برقرار کرد. بر این اساس، جایگاه ویژه ای که سنگ ها توانسته اند در دنیای هنر و مد و زیورآلات کسب کنند غیرقابل انکار است.

قدیمی ترین آثار هنر تصویری انسان نیز سنگ نگاره هایی هستند شامل تصاویری انتزاعی که توسط نئاندرتال ها روی سطح غارها ترسیم شده اند. بر این مبنا، کاربرد سنگ در مجسمه سازی و پیکرتراشی به ماقبل تاریخ برمی گردد که بیشتر حکایت از وانمایی هنری داشته است. در اعصار قدیم نیز سنگ با مذاهب ارتباط مستقیم داشته که هنوز هم در سنگ مزار گورستان های کهن دیده می شود.

سنگ ها در هنر و معماری معاصر هم نقش بسزایی دارند چراکه سنگ، هم حجم است و هم اشکال سه بعدی گرافیکی پیچیده ای را می توان در اکثر سنگ ها مشاهده کرد.

در ادبیات نیز «سنگ» نماد پایداری است و اصطلاح «سنگ صبور» در همین نمادشناسی ریشه دارد. داستان معروف «سوپ سنگی» اثر فولکلور پرتغالی است که در این روایت شیرین، سوپ سنگ نه تنها گرسنگی دو مرد بی خانمان و فقیر را رفع می کند، بلکه توانایی سیر کردن تمام مردم دهکده را دارد و دلیلی بر همدلی و شادی معنوی انسان هاست.

شاعران نیز از سنگ ها بسیار سروده اند، شعر«کلوخ و سنگ» یکی از شاهکارهای ویلیام بلیک شاعر انگلیسی حکایتی متفاوت را روایت می کند. در این شعر سنگ به دلیل خودخواهی و خودمحوری هایش «جهنم می سازد به جای بهشت».

از پروین اعتصامی نیز شعر «گوهر و سنگ» به یادگار مانده است. در غزلیات حافظ هم از سرسختی سنگ تا ارزش سنگ قیمتی ای چون لعل این گونه آمده است:

گویند سنگ لعل شود در مقام صبر/ آری شود ولیک به خون جگر شود نقاش