در عصر قاجار و در پی رفت و آمد نمایندگان کشورهای غربی به ایران، برای مذاکره، آموزش و انعقاد قراردادهای سیاسی، تجاری و نظامی، هیات هایی نیز از ایران برای ادامه گفت وگوها و گذراندن دوره های آموزشی در رشته های گوناگون راهی اروپا شدند. علاوه بر این، باید خط سیر ایرانیان را در سفرهای شخصی به اروپا در نظر گرفت: سفر به روسیه و از آنجا به لهستان، اتریش، فرانسه و انگلیس. اغلب این مسافران، تصویری از غرب به دست می دادند و گاه از تفاوت ها دچار نوعی حیرت می شدند؛ همچنان که پیش تر، صوفیان به متفکران قوم تبدیل شده بودند، سفرنامه نویسان به حاملان مفاهیم جدید تبدیل شدند و مفاهیم جدید نه از تحول اندیشه سنتی که از مجرای تجربه ظاهر تجدد اروپایی و از راه کوشش برای بیان نمودهای تجدد اروپایی به عنوان زبان ترجمه ای به ایران وارد شد.

از جمله جاهایی که در سفرنامه های این دوره توصیف می گردید، تماشاخانه ها و سالن های تئاتر بود. تماشاچیان تماشاخانه های غرب، مشاهدات و برداشت های خود را از طریق نگارش در سفرنامه و سپس نقل در مجامع، به متفکران و روشنفکران منتقل می کردند. بدین ترتیب زمینه هایی برای تاسیس تماشاخانه هایی به سبک و سیاق اروپایی پدید آمد و در پی آن ترجمه آثار نویسندگان غربی برای اجرای نمایش های گوناگون. سفرنامه های ناصرالدین شاه و عبدالصمد میرزا عزالدوله (برادر شاه) در ترویج این گونه نمایش تاثیر تمام داشت.