درباره بازتاب خبر کودک آزاری و رفتار خلاف اخلاق معاون یک دبیرستان پسرانه تهران در فضای مجازی چند نکته مهم شایان توجه است. سخن در این باب بسیار است و ناگزیر به اختصار و اشاره ام: 1-وزارت آموزش وپرورش به عنوان وزارتخانه مسئول، در کار خبررسانی کاملا منفعل عمل کرده است. عناصر این خبر نشان می داد که به سرعت موجی بلند خواهد ساخت. اگر مسئولان این وزارتخانه درک رسانه ای داشتند، به دلیل تسلط و اختیارات اداری می توانستند به سرعت اخبار موثق را از همان مدرسه گرفته و با انتشار اخبار درست و دقیق در آشنایی افکار عمومی با واقعیت اثرگذار باشند.

2-تلویزیون رسانه ای است که می تواند به فوریت نسبت به مسائل مختلف واکنش نشان دهد. با وجوداین در حالی که از حدود غروب دوشنبه موج این خبر فراگیر شده بود، اما تلویزیون نیز منفعل برخورد کرد. بی عملی وزارتخانه مسئول و تلویزیون در همان مدت طلایی دیشب تا الان که این یادداشت نوشته می شود (عصر روز سه شنبه)، میدان وسیعی برای «خبربازی» در فضای مجازی باز کرده است.

3-در اطلاع رسانی از اخبار مربوط به حوادث، خصوصا موضوعات خلاف اخلاق، رعایت حقوق قربانی یا قربانیان و حتی وابستگان آنها بسیار مهم است. به ویژه وقتی قربانی یا قربانیان کودک باشند، بیشتر باید از این نظر حمایت شوند. روزنامه نگاری حرفه ای به این اصول آگاه است و آن را رعایت می کند.

کمااینکه در اولین خبری که از این حادثه به وسیله یک خبرگزاری رسمی منتشر شد، این نکات رعایت شد اما فضای مجازی محیطی عمومی است که هرکس می تواند در آن مطلبی بگذارد یا خبری منتشر کند. گاه ممکن است به خاطر هیجانات یا ایجاد کشش بیشتر یا جلب توجه یا دلایل دیگر، پیرایه هایی هم به خبر اضافه شود یا ساخته شود. در این صورت کشف حقیقت دشوارتر خواهد شد. در حالی که هنوز جزئیات مهم و اصلی حادثه معلوم نبوده است، در خیلی از مطالب فضای مجازی حتی عنوان جرم را هم معلوم کردند. جرائمی سنگین که مجازات آنها ممکن است مرگ باشد و آثار روانی و اجتماعی ناگواری برای قربانیان هم درپی داشته باشد.

4- وقتی ما نتوانیم تصویری درست و واقعی از حادثه ای- آن هم با خصوصیات حادثه مورد بحث- داشته باشیم، طبعا در تحلیل علل و عوامل حادثه، گره گشایی از حادثه، یافتن راه حل های مبارزه با بزه و حتی دفاع و حمایت از قربانیان موفق نخواهیم بود. در انواع جرائم یا رفتارهای نابهنجار یا خلاف اخلاق، خصوصیات متفاوتی وجود دارد و هرکدام آثار فردی و اجتماعی مختلفی تولید می کند. کاستن و افزودن به عناصر یک خبر، مانع از شناخت واقعیت و مواجهه با آن است. خبر هرچه به مرز فاجعه نزدیک تر باشد، مهم تر و جذاب تر است اما نمی توان وقتی هنوز چیزی به دقت روشن نیست، بر اساس عنصر خیال خبر را مهم تر و جذاب تر کرد.

5-شاید در این فضای پرتب و هیجان، خواندن اینکه حتی حقوق شخص متهم هم باید محفوظ بماند، کمی برای خواننده محترم نامانوس باشد. دفاع از قربانیان نمی تواند به قیمت نقض حقوق اولیه متهم تمام شود. او هر جرمی مرتکب شده باشد، باید پس از دادرسی عادلانه به هر مجازاتی که لازم است محکوم شود؛ در حالی که حیثیت و حقوق او نیز محفوظ بماند.

6-وقتی سوژه خبر انسان هایی هستند که دچار آسیب های روانی و جسمانی شده اند، شیوه انتشار خبر بسیار سخت تر و پیچیده تر است. ممکن است افشای همه چیز در عرصه عمومی، بیشتر به آنها آسیب بزند. به همین دلیل است که در پرونده های خلاف عفت عمومی دادگاه غیرعلنی برگزار می شود. بازی خبری با فاجعه، در این قبیل موارد چه بسا موجب آسیب بیشتر آسیب دیدگان شود.

7-نکته آخر اینکه اگر تلویزیون به عنوان رسانه ای بسیار مهم و اثرگذار به وظایف حرفه ای خود به درستی عمل کند و بگذارند مطبوعات کشور در آزادی و استقلال و امنیت فعالیت کنند، با قدرت گرفتن دوباره فضای رسانه ای حرفه ای و رسمی کشور، از سهم فضای مجازی در اطلاع رسانی کاسته شود و روزنامه نگاری حرفه ای و آزاد حتما ظرفیت آن را دارد که فضای رسانه ای کشور را در اختیار خود بگیرد.