آمریکا پس از خروج از توافق هسته ای، رویارویی همه جانبه سیاسی و اقتصادی علیه ایران را در دستور کار قرار داده است. هدف آمریکا به گفته مقامات این کشور ایجاد ائتلاف گسترده سیاسی متشکل از همه هم پیمانان آمریکا و اعمال تحریم های به مراتب سخت تر از گذشته بر ایران است. به گفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ایالات متحده درصدد تشکیل ائتلافی جهانی و متحدکردن کشورهای جهان علیه ایران نه فقط در توافق اتمی، بلکه در همه فعالیت هایی است که به عقیده آنها تهدیدی علیه ثبات در سراسر جهان است. موفقیت یا ناکامی ترامپ در پیشبرد اهداف شرورانه علیه کشورمان در گرو قدرت مانور ایران و استفاده از فرصت ها در عرصه های جهانی و منطقه ای است که به برخی از آنها اشاره می شود.

اول: سفر آقای روحانی به چین با هدف شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری های شانگهای در کنار خبر حمایت روسیه از «عضویت دائم» این پیمان گمانه زنی های تحلیلگران در نگاه پررنگ تر ایران به شرق در شرایط پس از خروج آمریکا از برجام دامن زده است. ولادیمیر پوتین در دیدار با روحانی در حالی بر حمایت کشورش از پیوستن ایران به این پیمان تاکید کرد که در سه سال گذشته و پس از توافق هسته ای ایران با قدرت های جهان حمایت روسیه از عضویت ایران نتیجه ای در بر نداشته و ظاهرا به دلیل مخالفت «برخی از اعضا» این سازمان با درخواست ایران مخالفت کرده است. فارغ از مباحثات «نفع یا عدم نفع» عضویت کشورمان در این اجلاس که قریب به نیمی از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده است، به نظر می رسد اجلاس شانگهای و کشورهایی مانند روسیه، چین و هند که از سال قبل به عضویت دائم این اجلاس در آمد، در شرایط کنونی می تواند محور مهم و قابل اتکایی در مانور رویکردهای سیاست خارجی ایران و برون رفت از تبعات ناشی از پیامدهای خروج آمریکا از برجام تلقی شود.

دوم: اروپا به دلایلی که زیاد از آن سخن گفته شده، تاکنون بر پایبندی خود بر توافق هسته ای تاکید کرده و چنانچه ملاحظه شد، نخست وزیر رژیم صهیونیستی نیز نتوانست در تور اروپایی با نمایش مضحک «پرونده های مسروقه» و بزرگ نمایی خطر ایران سه کشور اروپایی حاضر در توافق هسته ای را وادار به عقب نشینی از مواضع خود کند. نتانیاهو با شعار «ایران و ایران» به سه کشور اروپایی پا گذاشت و با اعتراض ترزا می درباره خشونت سربازان اسرائیلی علیه معترضان فلسطینی در دیدار با او به سفر خود پایان داد. قبل از نخست وزیر انگلیس، رئیس جمهور فرانسه و صدراعظم آلمان نیز آب پاکی را بر دستان نتانیاهو ریخته بودند. اختلاف نظر سه کشور یادشده اروپایی با بنیامین نتانیاهو تنها به موضوع توافق هسته ای با ایران محدود نمی شود. این اختلافات در ماه های گذشته در موضوعاتی مانند انتقال سفارت آمریکا از تل آویو به بیت المقدس و سیاست شهرک سازی اسرائیل کماکان با مخالفت بخش زیادی از کشورهای اروپایی روبه رو است و سرکوب خونین تظاهرات فلسطینی ها به دست سربازان اسرائیل شدت و حدت بیشتری یافته است.

سوم: نامه مشترک وزرای خارجه و دارایی این سه کشور به آمریکا و درخواست معافیت از تحریم های ثانویه آمریکا در تجارت شرکت های اروپایی با ایران در حوزه های دارو و درمان، انرژی، خودرو، زیر ساخت ها، صنعت هواپیما و همچنین نقل و انتقال پولی (سوییفت) از نشانه های بارز رویکرد مثبت اروپا در مواجهه با جهت گیری ضدایرانی ترامپ است که باید در کانون توجه سیاست گذاران کشورمان قرار گیرد.

روشن است این سخن به معنای مخالفت سه کشور اروپایی با اسرائیل در همه زمینه ها و همراهی آنان با ایران در همه موارد نیست. نگرانی های حتی ظاهری اروپا درباره سیاست های منطقه ای و برنامه موشکی در صورت بی توجهی از سوی ایران می تواند به فصل مشترک اقدامات آمریکا و اسرائیل برای اعمال فشار به اروپا تبدیل شود. اقداماتی نظیر آنچه دیروز در مجلس رخ داد و بی توجهی به منافع ملی در بررسی کنوانسیون مقابله با تامین مالی تروریسم، می تواند فضا را تنش آلودتر کند.

چهارم: فارغ از صحت و سقم ادعای ترامپ درباره تغییر محسوس رفتار ایران در منطقه در سه ماه گذشته، نیت او در بیان این سخن و چگونگی راستی آزمایی این مدعا، منطقه و دست بالای ایران در آن از مهم ترین فرصت های فراروی کشورمان است. نگارنده در این باره بارها در این روزنامه بر ضرورت رویکرد تعاملی ایران با همسایگان و حل وفصل بحران ها با مشارکت همسایگان بر اساس منطق کارساز «برد– برد» تاکید کرده است. تغییر در جهت گیری ها در منطقه با درنظرگرفتن تحولات سریع در عراق، سوریه و یمن و گرایش به حل بحران ها با تکیه بر دیپلماسی و رویکرد برد-برد می تواند به اهرم نیرومندی در مقابله با سیاست های ترامپ و اسرائیل علیه ایران تبدیل شود. باید به دیپلماسی فرصت داده شود تا با حفظ منافع حداکثری از برگ های برنده ای که هنوز از دست نرفته اند، در راستای تثبیت دستاوردهای اقدامات نظامی و بالابردن قدرت چانه زنی در عرصه های دیگر استفاده شود.

پنجم: اختلافات آمریکا به زعامت ترامپ با متحدان خود که اوج آن در اجلاس اخیر سران هفت کشور صنعتی در کبک کانادا به منصه ظهور رسید، ناشی از برنامه اصلی ترامپ در برنامه از قبل اعلام شده اش در مبارزات انتخاباتی و شعار «اول آمریکا» و رفتار تحقیرآمیز او با متحدان غربی است. با تاکید بر جایگاه ایران در این اختلافات، رفتار ترامپ درباره تعرفه های تجاری و خشم کانادا، اروپا و چین، نمایانگر صحت ادعای ایران در پایبندنبودن آمریکا به تعهدات بین المللی نه فقط درباره ایران و توافق هسته ای که حتی درباره نزدیک ترین متحدان خود است. تعبیر گویای برخی تحلیلگران در توصیف اجلاس اخیر هفت کشور صنعتی با عبارت هفت منهای یک یا شش بعلاوه یک نشان می دهد که آمریکا بیش از آنچه گفته می شود، در جهان منزوی شده است. جهان غرب و متحدان آمریکا برای اولین بار در چند دهه پس از پایان جنگ جهانی دوم در مقابل آمریکا صف آرایی کرده و با تصمیم های ترامپ در موضوعات اقتصاد جهان و همچنین خروج از توافق هسته ای به مخالفت برخاسته اند. اروپا به صراحت از نگرانی های امنیتی خود درباره این تصمیم ترامپ سخن می گوید. این موارد از واقعیت های انکارناپذیر در عرصه سیاست جهانی است. هر سخن یا اقدامی که باعث تحکیم این گسست یا ایجاد ائتلاف بین آنان علیه ایران شود، برخلاف منافع کشور و هدیه ای به دشمنان ایران است.