آرشیو چهار‌شنبه ۳۰ خرداد ۱۳۹۷، شماره ۴۱۱۴
صفحه آخر
۱۶
میکروسکوپ خصوصی من

ایران- اسپانیای امشب و تصویر «رابط فرانسوی»

امیر پوریا

مشهورترین نمای فیلم نفس گیر «رابط فرانسوی» (ویلیام فرید کین، 1971) تصویری است از کارآگاه روسو (روی شایدر) که پایین پلکان، بالاخره و بعد از تقیب و گریزی مرگبار و طولانی، توانسته به ضارب سوپرحرفه ای (مارسل بوزوفی) شلیک کند. ضاربی که مشهورترین نقش بازیگر صورت سنگی اش را رقم زد و حجم قابل اعتنایی از التهاب فیلم، بر اثر مهارت جنایتکارانه او شکل می گیرد. این نما برخلاف تئوری قدیمی زیبایی شناسی تصویر سینمایی خلق شده است. آن تئوری مبتنی بر این بود که وقتی می خواهیم شخصیت فیلم را بزرگ بداریم از او نمای «رو به بالا» بگیریم. اما در اینجا، دوربین از بالای پله ها و با زاویه رو به پایین، نما را گرفته و پلیس موفق، در ابعادی کمی بزرگ تر از یک مورچه، آن ته و آن پایین دیده می شود. کارگردان کسی است که بعد از این فیلم، «جن گیر» را ساخت و در خلق اضطراب، استادکار محسوب می شد و می شود. جست وجوی دلیل او برای این نمابندی می تواند درس آموز باشد: مهم، فقط این نیست که کارآگاه، ماموریتش را به انجام و سرانجام رسانده. مهم تر این است که او یک غول را کشته: غولی با ابعادی غول آسا در تصویر که ضارب بی رحم و چیره دستی بوده و حالا به مضروب بدل شده است. دست های باز او در تصویر هم مانند جا و زاویه دوربین، بناست بر این ابعاد عظیم تاکید کند. بنابراین، کارآگاه که در نما کوچک ترین است، بیش از همه بزرگ داشته می شود.

اگر رویای ایرانی به واقعیت بپیوندد و احتمال زیر 10 درصد «ریل اسپورت»، امشب در مسابقه ایران-اسپانیا در جام جهانی 2018 روسیه تحقق پیدا کند، ربط اشاره ام به این تصویر از «رابط فرانسوی» روشن خواهد شد. اگر نشد، اتفاق عجیبی نیفتاده است. باز به سینما تفال می زنیم و آن بخش طلایی از شعر شخصیت رابرت کین کید (کلینت ایستوود) در فیلم «پل های مدیسون کانتی» (ایستوود، 1995) را بازمی خوانیم که می خواند: «رویاهای قدیمی، قشنگ بودند. هیچ وقت واقعی نشدند: ولی چه خوب که زمانی در سر می پرواندم شان».