آرشیو پنجشنبه ۳۱ خرداد ۱۳۹۷، شماره ۴۱۱۵
کتاب
۱۵
سیاست

نگاهی به داستان فراری های کره شمالی

چیزی برای حسرت خوردن نداریم

مایکل رنک مترجم: بهار سرلک
منبع: The Guardian

اگر روسیه تحت سلطه استالین در کلام چرچیل «معمایی است که در ابهام یک راز پنهان شده است»، کره شمالی چاله سیاهی است که نفوذ به آن ممکن نیست. رسانه اصلی دولت یعنی آژانس خبری مرکزی کره، قوانین سفت وسختی برای مسدود کردن اخبار دارد. درست است که جهانگردها می توانند چند روزی از پیونگ یانگ، پایتخت ویترین مانند این کشور دیدن کنند و از مصاحبت با چند مراقب خوش برخورد که با وسواس بسیار گزینش شده اند، لذت ببرند اما دریچه ای به روی آنچه دولت را می گرداند به روی آنها باز نمی شود و اقبالی برای همنشینی با شهروند معمولی کره شمالی نخواهند داشت. همانطور که سفیر بریتانیا سال 2009 با رک وراستی خاص خودش گفت: «ابدا هیچ اطلاعاتی از این دولت به دست نیاوردیم» و در پیونگ یانگ با منابع کم اطلاعات مواجه بودیم چرا که به هر طرف که رو می کردیم ماموران رسمی دولتی بودند.

بنابراین برای فهمیدن اینکه کره شمالی ها چه دیدگاهی در مورد دولت و جامعه شان دارند هیچ انتخابی جز صحبت کردن با فراری هایی که فرار به کره شمالی را ترتیب دادند، نداریم. روزنامه نگار لس آنجلس تایمز، باربارا دمیک، با 100 فراری گفت وگو کرده است اما در کتاب خواندنی «حسرت نمی خوریم»، روی داستان برخی از این افراد متمرکز شده که همگی اهل چونگ جین هستند: این شهر در شمال شرقی کره قرار دارد و به خارجی ها نزدیک است. از آنجایی که مردمان چونگ جین صدای شفاف تری نسبت به اهالی پیونگ یانگ دارند، بنابراین دمیک تصمیم گرفت بر این شهر تمرکز کند. در پیونگ یانگ شهری با فضای خاکستری اش و نبود همیشگی نیروی برق، هیچ کس از گرسنگی نمی میرد. یکی از تکان دهنده ترین نکاتی که خواننده از این کتاب دریافت می کند این است که این کشور در منجلاب فقر و سرکوب دست وپا می زند اما همچنان انعطاف خود را حفظ می کند و میل به بقا دارد.

به بچه های کره شمالی آموزش می دهند آواز «هیچ چیزی برای حسرت خوردن نداریم» را بخوانند و تا همین اواخر گویی مردم این گفته را باور داشتند چرا که هیچ تصوری از زندگی خارج از کشورشان نداشتند. ولی قحطی دهه 1990 که جان بیش از یک میلیون نفر را گرفت، ناچار آنها را به سمت تامل و تعمق وضع شان و بدبینی سوق داد. اوک-هی یکی از شخصیت هایی که دمیک با او به مصاحبه می نشیند، به هنگام فرار به چین دستگیر و روانه زندان می شود. او پس از آزادی به مادرش می گوید: «ژنرال تو ‍[کیم جونگ-ایل] همه شما را احمق بار آورده.»

اوک-هی پای تماشای تلویزیون کره جنوبی نشسته و فهمیده بود هر چه در میهن شان درباره استعمار و فقر در کره جنوبی کاپیتالیست به آنها خورانده اند، دروغ محض است. در حال حاضر بسیاری از ماموران رسمی دیگر پروپاگانداهای دولت را باور ندارند و مسوول زندان به زنانی که برای فرار به چین زندانی اند می گوید: «خب، اگر یک بار دیگر بخواهی بروی چین، دیگر دستگیر نمی شوی.»

اما برخلاف چنین نظراتی، کتاب قصد ندارد بحث سقوط این رژیم را چنانکه بسیاری از فراری ها و مفسران غربی در دهه 1990 انتظارش را داشتند، پیش بکشد.

یکی از داستان های تلخ کتاب داستانی درباره دو عاشق است که جرات ندارند به یکدیگر بگویند در فکر فرارند. می -ران از فرودست ترین طبقات جامعه است در حالی که جون-سانگ به خانواده ای مرفه تعلق دارد و در ژاپن قوم وخویش هایی دارند. در نهایت این دو در کره جنوبی همدیگر را ملاقات می کنند اما رابطه شان تمام شده است. می -ران ازدواج موفقی با یک جنوبی داشته اما کابوس سرنوشت خواهرانش که یا در اردوگاه کار اجباری هستند یا مرده اند، دست از سرش برنمی دارد. این در حالی است که جون-سانگ در دانشگاه نخبگان پیونگ یانگ درس می خواند از آینده اش مطمئن نیست و نگران است هرگز والدینش را نبیند.

دمیک می گوید اقامت فراری ها در کره جنوبی آسان نیست و از امکان انتخاب های بی شماری که پیش روی شان است، یکه می خورند. برای مردمی که در تمام طول عمرشان دولت برای شان تصمیم گیری کرده، این موقعیت مبهوت کننده است. شاید غافلگیرکننده باشد اما بسیاری از آنها می خواهند به کره شمالی بازگردند و گناه ترک اعضای خانواده شان در آنجا، آنها را از پا درآورده است.

داستان های این کتاب تکان دهنده و آزاردهنده هستند و یقینا بیشتر از جهانگردی که به پیونگ یانگ سفر کرده، زندگی های واقعی آدم های کره جنوبی را به تصویر می کشد. کتاب «حسرت نمی خوریم» نوشته باربارا دمیک زمستان گذشته با ترجمه زینب کاظم خواه از سوی نشر ثالث روانه کتابفروشی ها شد.