بسیاری از مشروطه خواهان اعم از عرف گرا و روحانی، آزادی را به «امر به معروف و نهی از منکر» تعبیر می کردند. ملکم یک سال پیش از مشروطیت یعنی در 1323 قمری در رساله «ندای عدالت» درباره آزادی چنین نوشت: «وقتی در این باب (آزادی) با علمای فرهنگستان حرف می زنیم، معلمان معروف که از اصول اسلام به مراتب بیش از ما معلومات روشن دارند، می گویند بدبختی ملل اسلام در این است که اصول بزرگ اسلام را گم کرده اند. همین آزادی کلام و قلم که کل ممالک متمدنه اساس نظام عالم می دانند، اولیای اسلام به دو کلمه جامعه بر کل دنیا ثابت و واجب ساخته اند: امر به معروف و نهی از منکر، کدام قانون دولتی است که حق کلام و قلم را صریح تر از این بیان کرده باشد.»