آرشیو پنج‌شنبه ۱۴ تیر ۱۳۹۷، شماره ۶۸۱۹
شعر
۱۲

روایت حافظ موسوی از شعر اجتماعی ایران

کتاب «آنتولوژی شعر اجتماعی ایران» پژوهش و تدوین حافظ موسوی در نشر ورا منتشر شد. نویسنده در این اثر به بررسی انتقادی و تحلیلی شعر اجتماعی مدرن ایران پرداخته است. در بخش دیگر این اثر گزیده ای هزار صفحه ای از شعر های اجتماعی مهم و تاثیر گذار ایران از شاعران مدرن فارسی گردآوری شده است. حافظ موسوی در بخشی از مقدمه این اثر آورده است: «هنگامی که سخن از شعر اجتماعی که شعر سیاسی هم ذیل آن قرار می گیرد به میان می آید، نخستین پرسش می تواند این باشد که مگر شعر غیراجتماعی هم داریم؟! این پرسش، پرسش بجایی است، زیرا شعر اساسا پدیده ای اجتماعی است و هدف آن همچون خود زبان ایجاد ارتباط بین انسان هاست. شاعر اگرچه در به کار گیری زبان روالی غیرمعمول را بر می گزیند و با تاکید بر خود زبان و برجسته سازی سویه زیبایی شناسی آن انتقال معنا را به تعویق می اندازد با این حال همچنان در صدد ایجاد ارتباط با مخاطب یا مخاطبانی است که قرار است شعر او را بخوانند.» شاعرانی که از آنها سروده هایی در این آنتولوژی آمده، می توان اشاره کرد به ایرج میرزا، عارف قزوینی، فرخی یزدی، نیما یوشیج، احمد شاملو، سیمین بهبهانی، فروغ فرخ زاد، محمد حقوقی، احمدرضا احمدی، خسرو گلسرخی، محمد مختاری و... حافظ موسوی در گفت و گویی که داشت، در توضیحی درباره این اثر گفته بود: «عمده شعرهای این کتاب محصول دوره ای بسیار خاص در تاریخ کشور ماست؛ دوره ای که با مشروطه شروع می شود و نشان دهنده یک گسست بسیار جدی در تاریخ ماست. اگرچه شعر در فرهنگ ما همواره از تاثیر اجتماعی برخوردار بوده، اما تاثیر اجتماعی ادبیات و بویژه شعر دوره مشروطه بسیار فراتر از دوره های قبل است. اتفاق مهمی که در دوره مشروطه رخ داد این بود که شاعران نه با حاکمان، بلکه مستقیما با مردم سخن گفتند. نیما هم همین مسیر را -البته از حیث زیبایی شناسی در سطحی بسیار والاتر- پی گرفت و شاعران جامعه گرای نسل بعد هم به همین ترتیب. شعر فارسی از دوره مشروطه تا اواخر دهه پنجاه بازتاب روح جمعی جامعه ما بود.»