مفهوم ناسیونالیسم، یکی از سیال ترین و مناقشه برانگیزترین مفاهیم در فرهنگ های علوم سیاسی و اجتماعی است. متفکران بسیاری تلاش کرده اند که مفهوم nation را تعریف کنند، اما بعید است بتوان یک فصل مشترک برای آن پیدا کرد. ترجمه آن به «ملت» و «ملی ‎گرایی» در زبان فارسی نیز نه تنها از ابهام آن نکاسته بلکه به سهم خود مشکلات جدیدی را پدید آورده است. چند سال پیش یکی از پژوهشگران ایرانی بر مبنای همین ترجمه نادقیق فهم عموم منورالفکران و بلکه فعالان سیاسی و اجتماعی در عصر مشروطه را زیر سوال برد و مدعی شد عدم انطباق معنای ریشه دار مفهوم «ملت» در سنت ما به معنای دین و مذهب با معنای جدید nation در همبستگی با state،