در حاشیه یک سمینار در گفت وگویی که با یکی از استادان باتجربه طب سنتی داشتم به اهمیت توجه به مزاج افراد در سنین مختلف اشاره شد. نکات جالب توجهی مطرح است که دانستن آن لازم به نظر می رسد. از دیدگاه طب ایرانی مزاج افراد در سنین مختلف تغییر می کند و بهترین حالت سلامتی در هر سنی با هر مزاجی وقتی است که با رعایت خوردنی ها و نوشیدنی های متناسب با آن مزاج، تعادل ایجاد کنیم.

حول و حوش سن رشد: از زمان تولد تا 30-25 سالگی را سن رشد می نامند. در این سنین نیاز افراد به غذا بیش از هر دوره دیگری است. استفاده از خوراکی های گرم و تر و مصرف غلات کامل، گوشت، برنج و میوه هایی چون سیب و موز در حد تعادل توصیه شده است.

دوره نوجوانی یا شباب: بین 30 تا 40 سالگی را سن جوانی می نامند. در این دوره از رطوبت های بدن کاسته و بر حرارت بدن افزوده و مزاج گرم و خشک می شود. افراد در این دوران جوش می زنند، عصبی و تندخو می شوند و ممکن است خوابشان کم و بدنشان داغ باشد. مصرف زیاد ادویه جات، شوری، شیرینی و سرخ کردنی ها که صفرا آورند باید محدود و در مقابل از خنکی جات استفاده شود. در سن جوانی قدرت هضم غذاهای گوشتی و سنگین به بهترین نحو است.

دوره میانسالی و کهنسالی: به 40 تا 60 سالگی دوران میانسالی گفته می شود که مزاج رو به سردی و خشکی می رود و بالای 60 سالگی را پیری می نامند که سردی و تری بر بدن غالب می شود. در این دوره افراد تغییرات مزاجی و ناسازگاری بدن را با آنچه که قبلا می خوردند و می آشامیدند به وضوح احساس می کنند. از 40 سالگی به بعد باید تدابیر مربوط به سنین بالا آغاز شود و از 60 سالگی به بعد این امر جدی گرفته شود. در دوران پیری رطوبت های زائد بدن زیاد و پف آلودگی، شلی پوست و عضلات، خواب آلودگی و ضعیف شدن حافظه دیده می شود. زیاده روی در مصرف خنکی ها باید محدود و مصرف غذاهای رو به گرم و اصطلاحا خون ساز سهل الهضم، پرانرژی اما کم حجم همچون گوشت کبابی گوسفند و کبک و بلدرچین و مغزهایی چون بادام، پسته و نارگیل و میوه های ملینی چون سیب شیرین، انگور و انجیر توصیه می شود.