آرشیو شنبه ۱۳ امرداد ۱۳۹۷، شماره ۵۱۶۹
دانش
۱۵
جام آسمان

مثلث تابستانی در اوج آسمان

کاظم کوکرم

هفته پیش برایتان از روش پیدا کردن دو صورت فلکی دب اکبر و ذات الکرسی، ستاره قطبی و جهت شمال به کمک آن دو نوشتم.این هفته می خواهیم سراغ ستاره های برویم که در شب های تابستانی بر تارک آسمان به زیبایی می درخشند. اگر در شب های پیش رو حوالی ساعت 21 و 30 دقیقه اگر روی بام منزل رو به مشرق بایستید (همان جهتی که خورشید هر روز از آنجا طلوع می کند)، در این صورت سه ستاره شبیه به تصویر شبیه سازی شده در پایین این ستون در آسمان خواهید دید که از به هم متصل کردن فرضی آنها به یکدیگر مثلث بزرگی به وجود می آید. این مثلت نزد منجمان به «مثلث تابستانی» معروف است و اسامی سه ستاره تشکیل دهنده سه راس آن از بالا و به صورت ساعت گرد به ترتیب عبارت است از: نسر واقع (به معنی کرکس نشسته)، نسر طائر (به معنی کرکس در حال پرواز) و ذنب الدجاجه (به معنی دم قو). این سه ستاره هر یک پرنورترین ستاره های صورت های فلکی خود هستند که اسامی آنها به ترتیب عبارت است از: شلیاق، عقاب و دجاجه. مثلث تابستانی از این جهت منسوب به تابستان است که ستاره هایش در فصل تابستان نزدیک به بالای سر در آسمان شب دیده می شوند. در حالی که هر چه به سمت پاییز و اواخر پاییز برویم، با تغییر موقعیت مداری زمین در گردش به دور خورشید، ستاره های مثلث تابستانی را پس از غروب خورشید بر فراز افق مغرب خواهیم دید و ساعتی پس از غروب خورشید، آنها نیز یکی پس از دیگری غروب خواهند کرد. وقتی امشب سه ستاره مثلث تابستانی را تماشا می کنید در نظر داشته باشید که فاصله ستاره نسر واقع با ما حدود25 سال نوری است و فاصله ستاره نسر طائر نزدیک به 17 سال نوری است. اما فاصله ستاره ذنب الدجاجه بالغ بر 2600 سال نوری است! با توجه به روشنایی که از این سه ستاره با چشم غیرمسلح می بینید و این که تفاوت درخشندگی ظاهری آنچنانی با هم ندارند، احتمالا می توانید حدس بزنید ستاره های ذنب الدجاجه چقدر ممکن است عظیم و درخشنده باشد که در شرایطی که صدبرابر دورتر از ستاره نسر واقع است، اما کماکان روشنایی اش شانه به شانه نسر واقع می زند! درباره فواصل ستاره ها و عظمت آنها در هفته های آینده برایتان بیشتر خواهم گفت.