همین که عملیات ابتدایی مساحی و نقشه برداری و قسمتی از نقشه های قطعی در شمال و جنوب تمام شد و مقدمات کار برای شروع ساختمان فراهم گردید، در روز یکشنبه 23 مهرماه 1306ش رضاشاه در میان شلیک توپ، کلنگ نقره ای را که حاج مخبرالسلطنه رئیس الوزرا و وزیر فواید عامه به دست او دادند در صحرای بیرون دروازه محمدیه که بعدا ایستگاه راه آهن شد به زمین زد. آن روز هوا توفانی بود و باد به شدت می وزید به طوری که چادرهای نمایندگان سیاسی و هیات دولت را از جا کند. در آن انقلاب هوا، کلنگ راه آهن زده و اجازه داده شد که در جنوب و شمال و مرکز شروع به ساختن راه شود. هفت ماه بعد در 30 فروردین 1307 ساختن راه آهن در شمال به دست آلمان ها شروع شد و در جنوب به دست آمریکایی ها.

اولین کشتی حامل وسایل راه آهن که از آمریکا خواسته شده بود در تاریخ 18 آذر 1307 وارد بندر خورموسی شد و عبارت از یک ماشین پل سازی، 20 هزار متر تراورس آهنی و مقداری اشیای دیگر بود. از طرف اداره مرکزی سندیکا دستور داده شد که فورا شروع به ریل گذاری کنند و از فردای آن روز شروع شد... اشکال کار یکی دوتا نبود. نداشتن وسایل لازم و نبودن عده کافی مهندس و کارگر بصیر مطلع، کار در نواحی باتلاقی و ناسالم ساحل دریای خزر، مالاریا و بیماری های دیگر و احیانا حمله و مزاحمت وحوش. بریدن و صاف کردن جنگل ها و پر کردن باتلاق ها از دشواری های ساختمان راه آهن شمال بود. گرمای طاقت فرسای نواحی خلیج و سرمای سخت مناطق کوهستانی، نبودن آب و آذوقه در غالب نقاط، مشکل بزرگ عبور از کوهستان هایی که تاکنون چندان پای بشر به آنجا نرسیده بود، انتظار کشیدن و صرف وقت برای تهیه غذا و مایحتاج در بیابان ها، تهیه اسباب و ادوات کار حتی اسباب های جزئی و خرد و ریز مثل پیچ و مهره و وسایل مختصر نقشه برداری و نقشه کشی که باید به خارج سفارش داده شود و از خارج فراهم شود. همه اینها از موانع پیشرفت کار به شمار می رفت.

منبع: حسین محبوبی اردکانی، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، انتشارات دانشگاه تهران، 1370.