آرشیو شنبه ۲۷ امرداد ۱۳۹۷، شماره ۴۴۰۳
تاریخ و اقتصاد
۳۰
گاهشمار

روز آتش بس

منبع: ایرنا

27 مرداد 1367 سرانجام پس از هشت سال جنگ، آتش بس میان ایران و عراق برقرار شد. شورای امنیت سازمان ملل متحد، برای توقف جنگ تحمیلی هشت ساله عراق علیه جمهوری اسلامی ایران جمعا هشت قطعنامه تصویب کرد؛ قطعنامه های 479، 514، 522، 540، 582، 588، 598 و 619. در مورد قطعنامه 598 نکته حائز اهمیت این بود که پیش نویس آن از سوی 5 عضو دائمی شورای امنیت مشترکا تهیه و به شورای امنیت تسلیم شده بود. شورای امنیت در این فاصله به مشورت های فشرده خود برای تنظیم پیش نویسی که حاوی فصل مشترک نظریات دو کشور بود، ادامه می داد و این قطعنامه به اتفاق آرا از تصویب شورای امنیت گذشته بود.

در قطعنامه 598 از طرفین درگیر درخواست شده بود که «فورا در جنگ آتش بس اعلام کرده و آن را رعایت کنند، نیروهای مسلح خود را تا پشت مرزهای شناخته شده بین المللی به عقب بکشند و اسرای جنگی را آزاد کنند.» شورا در این قطعنامه نگرانی عمیق خود را از استمرار جنگ بین ایران و عراق اعلام و اظهارنظر کرده بود که «چون احتمال افزایش و گسترش جنگ می رود قصد دارد کلیه اقدامات جنگی را متوقف کند و یک صلح جامع، عادلانه، شرافتمندانه و بادوام بین ایران و عراق برقرار سازد.» شورا در پایان قطعنامه اظهار کرده بود که به دلیل استمرار جنگ بین ایران وعراق صلح جهانی به خطر افتاده است و در نتیجه تهدید کرده بود که برابر مواد 39 و 40 منشور سازمان ملل عمل خواهد کرد. دولت عراق درسال 1358 شمسی حدود 12 میلیارد دلار صرف خرید تسلیحات کرد، اما در سال 1361 توانست در خرید جنگ افزار از عربستان سعودی سبقت بگیرد و درسال 1363 بودجه نظامی بغداد از مجموع بودجه نظامی کشور های عضو شورای همکاری خلیج فارس بیشتر شد.

در این سال عراق 40 درصد درآمدهای داخلی خود را صرف خرید جنگ افزار از آمریکا، انگلیس، فرانسه و روسیه کرد. هزینه ای که عراق در دهه 1360 صرف خرید سلاح از آمریکا و اروپا کرد، از هزینه تسلیحاتی کشورهای صنعتی اروپای غربی در همین دهه بیشتر بود، در این دهه عراق، دو برابر آلمان (غربی) بودجه نظامی داشت. نه در آمریکا، نه در اروپا، نه در روسیه و نه در سازمان ملل، هیچ منعی برای تسلیح مداوم عراق به انواع جنگ افزارهای کشتار جمعی در دهه 1360 وجود نداشت. بسیاری از این سلاح ها در شرایطی به عراق سرازیر می شد که این کشور پولی برای خرید آنها نداشت و خود را همه ساله به فروشندگان خود مقروض می ساخت و بسیاری از واردات نظامی عراق نیز با صادرات نفتی پاسخ داده می شد. آمارهای رسمی نشان می دهد که شوروی سابق، فرانسه و چین سه عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل به ترتیب درصدر کشورهای صادرکننده سلاح به عراق در دهه 1360 بودند.

شورای همکاری خلیج فارس که در سال 1359 به بهانه همکاری های اقتصادی، سیاسی و نظامی 6 کشور عضو «امارات متحده عربی، بحرین، قطر، کویت، عربستان سعودی و عمان» به وجود آمد، عملا کانونی برای گردآوری دلارهای نفتی منطقه و انتقال آن به بغداد برای تقویت بنیه نظامی عراق شده بود. هنگامی که جنگ عراق علیه جمهوری اسلامی ایران به پایان رسید، تنها مطالبات نقدی 6 کشور عضو این شورا از عراق از مرز 80 میلیارد دلار گذشته بود. این غیر از میلیاردها دلار نفتی بود که دولت های منطقه به ویژه کویت و عربستان از پالایشگاه ها و پایانه های خود به حساب عراق به شرکت ها و کمپانی های نفتی غرب فروخته بودند.