در رابطه با چگونگی تحمیل عهدنامه ترکمانچای بر ایران و نتایج و پیامدهای این عهدنامه می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. ایران در جنگ با روسیه بنا به دلایلی مانند ضعف بنیه نظامی، اختلاف فرماندهان با یکدیگر، کارشکنی انگلیسی ها، بی خبری و ناآگاهی رجال و دربار، خست فتحعلی شاه و کمبود نیروی مادی و انسانی شکست خورد و عهدنامه ترکمانچای از طرف یک دولت غالب و زورمند بر یک دولت شکست خورده و ناتوان تحمیل شد. 2. با تحمیل عهدنامه ترکمانچای، دولت ایران نفوذ مادی و معنوی خود را هم در نزد اقوام و ملل تابعه از دست داد، به همین جهت هم بلافاصله بعد از انعقاد این عهدنامه با شورش های متعددی روبه رو شد. 3. عهدنامه ترکمانچای استقلال ایران را نشانه رفت وآن را تبدیل به کشوری نیمه مستقل و تا حدودی تحت الحمایه روسیه کرد.

با این عهدنامه نفوذ سیاسی، اقتصادی و نظامی روس ها در ایران روزبه روز افزایش یافت و تا آنجا پیش رفت که می توان گفت پادشاهان قاجار دست نشانده و تابع بی چون و چرای اوامر روس ها بودند. 4. عهدنامه ترکمانچای نه تنها ملت ایران را از روس ها بیزار ساخت بلکه دربار و پادشاهان قاجار نیز اعتبار و جایگاه خود را نزد مردم ایران از دست دادند و مردم دریافتند که سیستم استبدادی قاجار قادر به حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آنها نیست. در نتیجه شورش ها و انقلابات اجتماعی علیه دستگاه قاجاری از همان زمان شکل گرفت. 5. عهدنامه ترکمانچای به مبنایی برای روابط خارجی ایران تبدیل شد و به مدت یک قرن تمامی کشورها طبق این عهدنامه روابط خود را با ایران تنظیم کردند. در واقع ترکمانچای دروازه ورود ایران به نظام جدید جهانی بود.