بیماری های همه گیر همواره یکی از آفت های بزرگ در جوامع بشری بوده است. حکومت ها نیز ناچار به مقابله با این بیماری ها بوده اند؛ زیرا جدا از مساله اعتقادی و اخلاقی شیوع بیماری ها خصوصا بیماری های همه گیر، تلفات انسانی بی شماری را به همراه داشت که نه تنها به کاهش و تضعیف قوای نظامی می انجامید، بلکه افزایش مرگ ومیر و کاهش جمعیت، موجب از دست رفتن بخش عظیمی از نیروی کار انسانی می شد و بر اقتصاد کشور تاثیر آنی می گذاشت. در این میان دارو یکی از ضروری ترین نیازهای انسان در مواجهه با بیماری ها است. بنابراین دسترسی به آن در مواقع بحرانی، اهمیت بسیاری در کنترل بیماری و کاهش تلفات انسانی دارد.

در طب قدیم شناخت خواص دارویی گیاهان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است و پزشکان سرآمدی نظیر ابن سینا، محمدبن زکریای رازی و دیگران می کوشیدند تا با شناخت و تجویز گیاهان دارویی به درمان بیماران بپردازند. از این رو در طول تاریخ دکان های عطاری دایر شد که گیاهان دارویی در آن به فروش می رسید. اما طب قدیم جوابگوی نیازهای جامعه ای که همواره با بیماری های همه گیر از جمله وبا، حصبه، تب راجعه و طاعون دست و پنجه نرم می کرد، نبود. از طرفی پیشرفت غرب در زمینه علوم پزشکی و تولید داروهای جدید، لزوم اصلاحات پزشکی در کشور را ضروری ساخت. این اتفاق با تاسیس دارالفنون روی داد.

با تاسیس دارالفنون فصل تازه ای از فراگیری طب و داروسازی نوین غربی آغاز شد و با همت دکتر پولاک، معلم طب دارالفنون و دکتر فوکتی، معلم داروسازی برای نخستین بار دروسی مانند علم تشریح و استفاده از داروهای خارجی تدریس شد که سابقه آموزشی نداشت و حتی در جامعه نیز ضدیتی با آن به وجود آمده بود. با این وجود در زمینه داروسازی پیشرفت های بسیاری حاصل شد. به تدریج در میان مردم گرایش به مصرف داروهای جدید افزایش یافت. این امر موجب تاسیس داروخانه هایی شد که داروهای جدید در آن به فروش می رسید مانند داروخانه شورین و داروخانه مولیون در خیابان ناصرخسرو تهران. بعد از آن داروسازان ایرانی به تقلید از استادان خود در تهران و شهرستان ها اقدام به تاسیس داروخانه کردند. در سال 1341ه.ق نخستین مدرسه داروسازی به عنوان شعبه ای از مدرسه طب دارالفنون تاسیس شد و با آغاز به کار دانشگاه تهران در سال 1313ش، مدرسه عالی طب به دانشکده پزشکی، دندانسازی و داروسازی تبدیل شد. با این حال تولید داروهای جدید در کشور جوابگوی نیازهای داخلی نبود و از طرفی پیشرفت سریع صنعت دارویی غرب، نیاز به واردات دارو را ضروری می ساخت. بنابراین دولت ها با توجه به نیاز کشور به دارو ناچار بودند تا تولید و توزیع دارو را مدیریت کنند.

در واقع، نظریه ترقی در پرتو اقتدار نظامی، اندیشه محوری عباس میرزا بود و پاسخ اصلی او را در ایجاد دگرگونی سیاسی و اجتماعی و طریق نجات ملک و ملت از عقب ماندگی تشکیل می داد.

جز ملاحظات و مطالعات او درباره اقتدار و تفوق حکومت روسیه و تاریخ و شکوفایی این کشور و بنیاد جسارت روس ها برای یورش به خاک ایران و عثمانی، طبعا آگاهی های او درباره پیروزی های ناپلئون بناپارت و اوضاع پیشرفته اروپا که از راه های گوناگون، از جمله نامه های ناپلئون به فتحعلی شاه، گفت وگو با رومئو، ژوبر و دیگر اعضای هیات ژنرال گاردان حاصل می شد و بخشی از آن در سخنان و درد دل های نایب السلطنه با ژوبر تبلور دارد، نقشی اساسی را در سوق دادن اندیشه عباس میرزا به سوی این نظریه ایفا می کرد.

غلامحسین زرگری نژاد، عباس میرزا نخستین معمار بنای نظام جدید، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، شماره 5، سال