آرشیو دوشنبه ۱۹‌شهریور ۱۳۹۷، شماره ۴۴۲۰
تاریخ و اقتصاد
۳۰
واکاوی

انتشار نسیم شمال

نشریه نسیم شمال در روز 19 شهریورماه 1286 برای نخستین بار منتشر شد. این نشریه که محتوایی ادبی و فکاهی داشت در رشت منتشر می شد و تحت تاثیر فضای زمانه در پی انتقال مفاهیم عصر روشنگری بود. در این زمان تنها یک سال از امضای فرمان مشروطه می گذشت و حدود 9 ماه باقی بود تا با روی کار آمدن محمدعلی شاه مجلس شورای ملی به توپ بسته شود و دور جدیدی از استبداد در ایران آغاز شود. «سید اشرف الدین گیلانی» مندرجات نسیم شمال را که غالبا اشعار فکاهی و انتقادی بود، خود می نگاشت و اشعار دیگران را در آن چاپ نمی کرد.

شعر معروف خوش خبر باش ای نسیم شمال... سر لوحه کار مدیر نواندیش این نشریه قرار گرفته بود. این روزنامه به قدری در میان توده مردم محبوبیت داشت که مدیر آن را «نسیم شمال» می نامیدند و هرگاه که منتشر می شد، جنجالی در شهر برپا می کرد افراد باسواد دنبال آن بودند که یک شماره از روزنامه را به دست آورند و برای دیگران مطالعه کنند. نسیم شمال آنچه را که در ایران آن روز می گذشت، عمدتا در قالب شعر منعکس می کرد و از جور و تبعیض و بی عدالتی موجود در جامعه شکوه می کرد. علاوه بر جوهر و درون مایه اجتماعی و انتقادی اشعار منتشرشده در نسیم شمال و سخن از دل برآمده «سیداشرف الدین»، نکات ظریف دیگری شعر او را دلنشین کرده و به آن رواج و اشتهار بخشیده که درخور توجه است. اقبال عمومی که حتی در میان مردم کم سواد یافته بود، به این دلیل بود که زبان نوشتاری در آن ساده بود، از تکلف های مرسوم ادبی در آن اجتناب شد و برای مردم کوچه و بازار نیز قابل فهم محسوب می شد. انتشار این روزنامه در پی واقعه به توپ بستن مجلس توسط محمدعلی شاه، با یک وقفه 7 ماهه مواجه شد و پس از آن انتشار آن در تهران از سرگرفته شد. انتشار نسیم شمال بیست سال به طول انجامید؛ هرچند در دوره های پایانی با وقفه های طولانی مواجه شد. با مرگ نسیم شمال، محسن حریرچیان ساعی دستیار او که در آخرین روزهای حیاتش در انتشار روزنامه کمک می کرد کار انتشار مجدد آن را برعهده گرفت؛ اما با تمام تلاش های ساعی، نسیم شمال از روزهای اوج خود تا حدود زیادی فاصله گرفت.