شاه عباس اول دست به اصلاحاتی زد که راه را برای تحرک اجتماعی هموارتر کرد و زمینه ساز ترقی افرادی شد که در های تحرک به روی آنها بسته بود. کاستن ازقدرت قزلباش ها و به کارگیری عناصرگرجی، چرکس و ایرانی در ارتش مهم ترین اقدام شاه در این زمینه بود و ارتش به یکی از مجراهای اصلی تحرک اجتماعی تبدیل شد. بسیاری از حکام و دیوانسالاران از این مجرا وارد ساخت قدرت شدند.

برخی از گرجی ها و چرکس هایی که به رده های بالای ارتش و حکومت ایالات دست یافتند، از نجبای قوم خود بودند. برخی نیز به مردم عادی تعلق داشتند که در جنگ ها به اسارت درآمده بودند و با حمایت شاه مراحل ترقی را طی کردند. تفنگچی های ایرانی اعم از روستایی، شهری و ایلی عمدتا از اقشار پایین جامعه یا ایلات و قبایلی بودند که پیش از شاه عباس اول نقشی درساختار قدرت نداشتند. به عنوان نمونه، ایل زنگنه از این تغییرات برای تحرک تا بالاترین سطوح یعنی وزارت اعظم سود برد. درحالی که پیش از شاه عباس نامی از آن ایل درمنابع نیست. دومین اقدام مهم شاه عباس در راستای تحرک اجتماعی، اجرای سیاست خاصه سازی بود. این سیاست امرای قزلباش و بعدا امرای گرجی را از حکومت بیشتر ایالات محروم کرد و راه را برای قدرت گیری تاجیک ها فراهم آورد، زیرا امور ایالت در اختیار وزرای ایالات قرار گرفت که از میان دیوانسالاران ایرانی انتخاب می شدند. براندازی حکومت های محلی مانند آلکیا و ملوک لار هم نتایج مشابهی به همراه داشت. برخی از تاجیک ها، به این ترتیب وارد دستگاه دیوانسالاری شدند و مراحل تحرک را تا بالاترین سطوح طی کردند. به عنوان مثال، بعد از فرار خان احمد و انقراض آلکیا حکومت گیلان به وزرایی مانند میرزاشفیع خراسانی (میرزای عالمیان)، میرزاتقی اصفهانی (ساروتقی)، بهزادبیک استرآبادی و فرزندش اصلان بیک واگذار شد.