آرشیو سه‌شنبه ۲۷‌شهریور ۱۳۹۷، شماره ۴۴۲۷
صفحه اول
۱
سرمقاله

شاخصی برای زیست انسانی

محمود صدری

شور تاسوعا و عاشورا و ماتم امام شهیدان، آدمی را از طرح امور دنیوی در ایام سوگواری، منع می کند و سخن گفتن از زخارف دنیا، موجب شرمساری می نماید. اما رجوع به عالمان و دانایانی مانند شهید مرتضی مطهری به ما می آموزد که چنین تحفظ هایی، سیمای راستین حسین ابن علی (ع) را پوشانده و حجاب راه ما در شناخت پیام اصلی عاشورا یعنی فرایض امر به معروف و نهی از منکر شده است.

این حجاب که حاصل نیرنگ خواص و جهل عوام بوده و هست، فلسفه رستاخیز حسین(ع) و همراهانش و پیام رسانی هوشمندانه زینب کبری(س) و آن گاه استمرار آن در روشنگری های بعدی امام زین العابدین(ع) و دیگر امامان شیعه (علیهم السلام) را از نظرها نهان کرده است.

آن گونه که در تاریخ آمده است، فلسفه قیام عاشورا، پاسداری از کرامت انسانی در برابر حق پوشی و ستمکاری بوده است. این برداشت عالمانه با صدر و ذیل آنچه در قیام عاشورا رخ داد، همنوا و سازگار است. امام حسین (ع) در مواجهه اش با شقی ترین آدم های تاریخ، از آن جهت نازک آرای تن را به تیر و سنان خصم غدار سپرد که نمی خواست به بیعت با حاکمی بدکردار و نامشروع تن دهد. امتناع امام، یک وجه قدسی و روحانی داشت و یک وجه انسانی و زمینی. وجه قدسی امتناع از قبول خلافت یزید ابن معاویه، این بود که چنین قبولی، حق پوشی و عدول از وصیت پیامبر اکرم (ص) در حجه الوداع و رسالت «اصحاب الکسا» بود. خداوند در قرآن مجید (آیه تطهیر در سوره احزاب) فرموده است اصحاب الکسا یا اهل بیت پیغمبر (ص) را از پلیدی دور نگه داشته و مطهرشان کرده است. امامی که خداوند عالم تطهیرش کرده و مطهرش خواسته است و رسول الله(ص)، امت را به تولای او خوانده است، نمی تواند از «حق امامت» که ضامن استمرار رسالت نبی مکرم است چشم بپوشد و عنان اختیار مسلمین را به دیگری بسپارد که هر که باشد، عادل و ظالم، حق ندارد جای حق و مقدرشده از سوی باری تعالی را بگیرد.

وجه انسانی و زمینی قیام عاشورا، بیانگر التزام سیاسی و اجتماعی نواده رسول الله(ص) به مصلحت مسلمین است که ذیل فرایض امر به معروف و نهی از منکر قرار می گیرد. امام حسین (ع) فارغ از رسالت قدسی و روحانی اش که تضمین استمرار امامت مسلمین از طریق اهل بیت بود، خود را مکلف می دید که نگذارد امور مسلمین به دست خلیفه ای سپرده شود که حتی از مصادیق حدیث نبوی در باب «سلطان جائر» هم بدتر بود. پس، امام حسین (ع) با وجود علم به نابرابری قوای یاران اندک شمار خود و سپاهیان پرشمار خصم، تن و جان رنجه داشت تا اولا با عمل به تکلیف الهی، روح مطهرش از گزند حق پوشی در امان بماند و ثانیا با عمل به وظیفه سیاسی و اجتماعی اش نگذارد مقدرات امت اسلامی به دست حاکم ناشایست بیفتد. حسین، جان گرامی اش را در این راه گذاشت و با این جانفشانی، سنت نیکوی ظلم ستیزی را به پاره جدایی ناپذیر وجدان شیعی تبدیل کرد.