گشایش نخستین پارلمان مشروطه

مجلس شورای ملی اولین جلسه نخستین دوره خود را 14 مهرماه 1285 (ششم اکتبر 1906) در کاخ گلستان با حضور مظفرالدین شاه برگزار کرد و از آن پس نظام حکومتی ایران پارلمانی سلطنتی (اصطلاحا مشروطه) شد. مجلس اول، صنیع الدوله، داماد مظفرالدین شاه را به ریاست خود برگزید.

انتخابات مجلس اول «صنفی» بود. یعنی فقط شش گروه مشتمل بر: 1- شاهزادگان و قاجاریان 2- علما و طلاب 3- اعیان و اشراف 4- تجار 5- ملاکان و فلاحان و 6- اصناف- حق رای داشتند. نکته آنکه به موجب «نظام نامه انتخابات»، کشاورزان و زمینداران را یک گروه به نام «ملاکان و فلاحان» به حساب آوردند. در تهران نیز «اعیان و اشراف» از حق رای محروم بودند؛ اما در هنگام انتخابات این تقسیم بندی نادیده گرفته شد. دهقانان حق رای نداشتند و فلاحان و ملاکان و تجار و اصناف هم باید شرایط ویژه ای را می داشتند تا بتوانند نماینده به مجلس بفرستند. با این وصف، تنها پنج گروه در انتخابات حق شرکت داشتند:

1- شاهزادگان و قاجاریه (چهار نماینده) 2- علما و طلاب (چهار نماینده) 3- تجار (10 نماینده) 4- ملاکان و فلاحان (10 نماینده) 5- اصناف (از هر صنفی یک نفر- مجموعا سی و دو نماینده). بر این اساس، منسوبان به خاندان قاجار و مقام های حکومتی، که بیشترشان ملاکان بزرگ نیز بودند، بین 27 تا 40 درصد تعداد نمایندگان را تشکیل می دادند. در ترکیب اجتماعی مجلس نقش مهم طبقه متوسط سنتی نیز بازتاب یافته بود. از کل نمایندگان، 26 درصد از بزرگان اصناف، 20 درصد روحانی و 15 درصد تجار بودند. به این ترتیب مجموع وکلای تهران شصت نفر بودند، و این درحالی بود که مجموع نمایندگان سایر نقاط کشور 96 نفر بودند. مجلس نخست در جلسه سوم خود رای به انتشار روزنامه مجلس و خرید یک مطبعه (چاپخانه) برای آن داد که از سوم آذر ماه همان سال با هشت صفحه کار انتشار خود را آغاز کرد.

جان باختن یارمحمدخان کرمانشاهی

یارمحمدخان کرمانشاهی، از سرداران جنبش مشروطه 13 مهرماه 1291 در بازار سنتی کرمانشاه به ضرب گلوله ماموران عبدالحسین میرزا فرمانفرما، حاکم کرمانشاه و عامل حکومت مرکزی از پای درآمد و جان باخت.

وی با اندیشه آزادی خواهی وارد کمیته غیرت کرمانشاه شد و در کنار عده ای از آزادی خواهان کرمانشاه مانند حاج آقا محمد مهدی، میرزاعلی خان سرتیپ خانه خراب، ابوالفتح میرزا دولتشاهی و… به فعالیت پرداخت. هنگام برخورد مشروطه خواهان و مستبدان در کرمانشاه، همراه 2 هزار تن از آزادی خواهان در کنسولگری انگلستان در کرمانشاه دست به تحصن زد. پس از رفع تحصن همراه برادرخوانده اش، حسین خان کلاهی عازم تهران شد. در قم از به توپ بستن مجلس و اشغال تهران به دست قزاق های لیاخوف آگاه شد و از آنجا به تبریز رفت و به آزادی خواهان از جمله ستارخان و باقرخان پیوست. او و همرزمانش نقش مهمی در شکستن حصر 10 ماهه تبریز و پیروزی مشروطه خواهان داشتند.

نرخ 35 ریالی شورای وزیران برای دلار

14 مهر ماه سال 1320 خورشیدی (6 اکتبر1941) در تهران اعلام شد که شورای وزیران دولت وقت در آخرین جلسه خود نرخ برابری دلار را به 35 ریال افزایش داده است. دلیل این افزایش وقوع تورم پولی در پی انتشار اسکناس آن بود. دلار در سه دهه 1330 تا 1350 حدود هفت تومان و تقریبا ثابت بود.