بیماری های مسافرتی همواره یکی از شایع ترین علل بروز بیماری های عفونی مانند عفونت های دستگاه تنفسی و دستگاه گوارشی در میان افراد است، به طوری که در حال حاضر شاخه ای از علم پزشکی عفونی به این بیماری ها تحت عنوان پزشکی مسافرت (Travel Medicine) اختصاص یافته است. بیماری های بومی مقصد، شرایط آب وهوایی و میزان ازدحام جمعیت همگی در بروز بیماری های عفونی پس از سفر تاثیرگذار است، در روزهای اخیر که شاهد بازگشت زائران کربلای حسینی پس از پایان یافتن مراسم پیاده روی پرشور اربعین هستیم، احتمال بروز چنین بیماری هایی در این زائران یا نزدیکانشان وجود دارد. به این مناسبت دکتر مسعود مردانی، فوق تخصص بیماری های عفونی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی برایمان از نکات بهداشتی پس از بازگشت از سفر های پر ازدحام می گوید . امسال نیز همچون سال های گذشته شهر مشهد در ایام سالگرد شهادت امام رضا(ع) میزبان شیفتگان و دلدادگان مکتب اهل بیت(ع) خواهد شد. خیل عظیمی از زائران، مردمانی هستند که با پای پیاده خودشان را به حرم امام مهربانی ها رسانده اند. آیین تشرف زائران پیاده به حرم مطهر امام رضا(ع) سال 91 در هفتمین اجلاس شورای سیاست گذاری ثبت آثار کشور، در فهرست میراث معنوی «ثبت ملی» شد و همین مساله اهمیت برنامه ریزی فرهنگی برای اجرای باشکوه تر آن را بیشتر می کند.

گفته دکتر مردانی، بیماری های مربوط به سفرهای زیارتی و مقاصد پرازدحام به دو دسته کلی عفونت های ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی مانند سرماخوردگی و آنفلوآنزا و عفونت های دستگاه گوارش مانند وبا و هپاتیت A تقسیم بندی می شود.

وی ضمن تشریح علائم این بیماری ها بیان می کند: در صورتی که با هر یک از علائم تنفسی مانند آبریزش بینی، عطسه، سرفه و تب مواجه شده اید، در صورت عدم بهبود تا سه روز، حتما آن را جدی بگیرید و با پزشک متخصص عفونی مشورت کنید.

همچنین اگر دچار علائم گوارشی مانند درد شکم، تهوع، اسهال و استفراغ شده اید نیز با پزشک مشورت کنید، زیرا برخی عوامل به ظاهر ساده می تواند منشا بیماری های جدی باشد.

دکتر مردانی ضمن اشاره به این که در بسیاری از موارد، افراد علائم بیماری را در روزهای ابتدایی بازگشت بروز نمی دهند، می افزاید: «در برخی موارد ممکن است علائم بیماری در روزهای اول مشاهده نشود، اما فرد، ناقل این عفونت ها به دیگران باشد؛ لذا بشدت توصیه می شود مسافران پس از بازگشت، حتی اگر هیچ گونه احساس ناخوشی یا علایم بیماری ندارند از روبوسی کردن، در آغوش گرفتن و دست دادن با نزدیکان خودداری کنند.» این پزشک متخصص بیماری های عفونی، استفاده از ماسک در دیدار اقوام و آشنایان را یکی از بهترین راه ها برای پیشگیری از روبوسی و تماس با دیگران می داند.

دکتر مردانی به تمامی مسافران مناطق پرازدحام از جمله زائران کربلا توصیه می کند در صورت بروز بیماری حتما نکات بهداشتی مربوط به بیماری های عفونی ویروسی مانند استفاده از ماسک های فیلتردار و شست وشوی مداوم دست ها در طول روز را رعایت کنند؛ همچنین در صورت بروز آبریزش بینی پس از استفاده از دستمال های کاغذی یک بار مصرف، آن را درون سطل های زباله در دار بیندازند.

وی در تکمیل توصیه های خود، به رعایت فاصله با فرد بیمار و اجتناب از خوابیدن همزمان چند نفر در یک محیط کوچک تاکید می کند. همچنین افراد بالای 60 سال، زنان باردار یا افرادی که مبتلا به بیماری های قلبی، کلیوی و دیابت هستند و پیش از سفر خود فرصت نکردند واکسن آنفلوآنزا بزنند، در اولین فرصت ممکن نسبت به تزریق این واکسن اقدام کنند.

در کنار رعایت نکات بهداشتی و توصیه های پزشکی بهتر است از روش های طبیعی برای تقویت سیستم ایمنی نیز غافل نشوید.

استفاده از میوه ها و سبزیجات که منابع غنی ویتامین ها، آنتی اکسیدان ها و مواد معدنی هستند به میزان زیادی از بروز بیماری های ویروسی پیشگیری می کند. با توجه به این که در فصل پاییز مرکبات متنوع به وفور در دسترس است، سعی کنید در این چند روز این میوه های معجزه آسا را بیش از پیش مهمان خانه خود کنید.

افزایش میزان نوشیدنی ها در رژیم روزانه نیز می تواند به روند پاکسازی در بدن کمک کند. اگر پیش از این خیلی با دمنوش های گیاهی ارتباط برقرار نکرده بودید، بهتر است در این چند روز خود را از فواید گیاهان دارویی و پرخاصیت محروم نکنید. استراحت و خواب کافی نیز به تجدید قوا، افزایش نیروی جسمانی و تقویت سیستم ایمنی کمک زیادی خواهد کرد.

دکتر مردانی در مورد سفر به مناطق خاص مانند کشورهای آفریقایی، آمریکای جنوبی یا استوایی که احتمال بروز بیماری های خاص مانند مالاریا، بیماری ویروسی زیکا، تب کنه ای و… شایع است، توصیه می کند حتما پیش از سفر با پزشک متخصص بیماری های عفونی یا متخصص بیماری های سفر مشاوره شود و اقدامات پیشگیرانه مانند تزریق واکسن های مورد نیاز یا داروهایی که باید پیش از ورود به چنین مناطقی مصرف شود، جدی گرفته شود.

همچنین رعایت نکات بهداشتی پس از بازگشت از این سفرها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. بنابراین پیش از هر سفری تا جایی که می توانید اطلاعات خود را نسبت به آن منطقه مانند شرایط آب وهوایی، بیماری های بومی و… افزایش دهید و حتما توصیه های پزشکی را قبل از سفر، حین سفر و بعد از سفر جدی بگیرید