آرشیو یکشنبه ۲۰ آبان ۱۳۹۷، شماره ۴۴۶۸
تاریخ و اقتصاد
۳۰
واکاوی

شاه عباس و رابطه با عثمانی

شاه عباس اول تا زمانی که اسلحه و نیروی جنگی خود را برای مقاله با قوای عثمانی آماده و برابر نمی دید، با سلطان مرادخان سوم و جانشین وی، سلطان محمدخان سوم، همچنان به دوستی و مدارا رفتار کرد و در برابر رفتار نخوت آمیز و قدرت نمایی ایشان فروتنی و ادب نشان داد و در برابر نامه های خود بیش از چهل سطر به نظم و نثر، در مدح و ثنا و عناوین و القاب او به کار می برد.

شاه عباس در یکی از نامه های خود، از خبر لشکرکشی سلطان مرادخان سوم به اروپا و جنگ با کافران عیسوی مذهب اظهار خرسندی و شعف کرده و نوشته بود: «… امید… که عن قریب نوید فتح و ظفر به گوش هوش منتظران زاویه دعاگویی رسد و جمیع اهل این دیار، از صغار و کبار به این مژده مسرت افزای روح افزای مسرور و خوشحال گردند.»

شاه عباس علاوه بر اقدامات حاد نظامی، لحظه ای از فعالیت های سیاسی غفلت نمی ورزید و در سراسر دوران سلطنت، چه آن روزگاری که اضطرارا به اصرار، جویای رضایت ترکان عثمانی در عقد قرار داد بود، چه آنگاه که بر عثمانیان پیروز شده بود و می خواست آنان را به قبول سرنوشت و پذیرفتن شرایط صلح وادار نماید، به مذاکرات سیاستمدارانه و مکاتبات سیاسی توجه فراوان نشان می داد و به این نکته عنایت تمام داشت که اگر در میدان جنگ شمشیر دو رویه کار را یک رویه می کند، برای ایجاد شرایط مساعد سیاسی و استفاده از فتوحات نظامی تنها باید از اهل قلم و نکته سنجی ایشان سود جست و برای رسیدن به مقصد لازم است که نیروی شمشیر برنده را با ظرافت قلم درهم آمیخت.

شوستر والسر در کتاب «ایران صفوی از دیدگاه سفرنامه های اروپاییان» در مورد سیاست خارجی شاه عباس اول می نویسد: «وی در سیاست خارجی این فکر قدیمی را تجدید کرد که با شاهزادگان مسیحی اروپایی توافق نامه هایی منعقد کند تا عثمانیان را به زانو درآورد. به تدریج تعداد معتنابهی از سفرای خود را به تمام دربارهای اروپایی گسیل داشت. موفقیت در حوزه سیاسی بسیار دلسرد کننده بود، تنها تجارت با وعده و قول رونق یافت.» شاه عباس به ظاهر می خواست سلطان عثمانی را در جنگ های او با عیسویان اروپا یاری دهد، همین که قوای خود را برای مخالفت با امپراتوری عثمانی مهیا دید، با فرمانروایان عیسوی اروپا، ضدسلطان عثمانی از در دوستی و اتحاد درآمد و پس از بازگرفتن آذربایجان و قفقاز، به بین النهرین تاخت و بغداد و نجف و بسیاری دیگر از شهرهای آن سرزمین را نیز به تصرف درآورد.