نفیسی، محققی که فکر نو آورد

سعید نفیسی، محقق و مترجم بزرگ معاصر 18 خرداد 1274 در تهران چشم به جهان گشود. او آموزش های ابتدایی و متوسطه را در مدارس شرف و علمیه تهران فرا گرفت. هر چند گفته اند که شاگرد چندان منظمی نبود؛ اما حافظه کم مانندی داشت و به خواندن کتاب و جست وجو درباره تاریخ و فرهنگ ایران دلبستگی بسیاری نشان می داد. نفیسی برای ادامه تحصیل راهی سوئیس و پاریس شد.

دوری او از ایران تا سال 1297 خورشیدی طول کشید. پس از بازگشت در وزارت فواید عامه استخدام شد و اندکی بعد ریاست اداره فلاحت و مدیریت مدرسه تجارت را پذیرفت. در سال 1308 خورشیدی به خدمت وزارت فرهنگ درآمد و در دبیرستان های اقدسیه و سن لویی به تدریس زبان فرانسه پرداخت و به کار آموزش در مدارس علوم سیاسی، دارالفنون، مدرسه عالی تجارت و مدرسه صنعتی سرگرم شد. آنگاه در دانشکده حقوق و ادبیات به تدریس اشتغال ورزید و از این سال ها به بعد عضو فرهنگستان ایران بود.همکاری نفیسی با ملک الشعرای بهار، در انجمن دانشکده، از سال 1297 خورشیدی آغاز شد. او یکی از نویسندگان مقالات علمی و ادبی مجله «دانشکده» بود. تاریخ ایران از رشته هایی بود که نفیسی همواره به پژوهش درباره آن علاقه داشت.

تسلط نفیسی به تاریخ و ادبیات ایران باعث شده بود تا آثار تازه و پژوهشگرانه ای پدید آورد و تعداد بسیاری از متن های منثور و منظوم فارسی را به شیوه ای علمی منتشر کند و از گمنامی و ناشناختگی بیرون بیاورد. او شماری متن های تاریخی را ویرایش و چاپ کرد و تعدادی تحقیق با ارزش تاریخی را منتشر ساخت.کتاب های خاندان طاهریان(1335)، در پیرامون تاریخ بیهقی (1342)، تاریخ اجتماعی ایران (1342)، مسیحیت در ایران (1343) و تاریخ تمدن ساسانی (1344) از تالیفات تاریخی ماندگار اوست. تصحیح و ویرایش پندنامه انوشیروان (1312)، تاریخ گیتی گشا (1317)، تاریخ بیهقی (1332) و تاریخ گردیزی (1332) نیز از دیگر آثار قابل توجه نفیسی است. این محقق بزرگ بیش از 50 اثر تالیفی و تحقیقی پدید آورد و از نخستین مترجمان آثار مدرن نویسندگان اروپایی بود. سعید نفیسی 21 آبان 1345 در تهران از جهان رفت.

درگذشت اسطوره شناس بزرگ

دکتر ملک مهرداد بهار در دهم آبان 1308 چشم به جهان گشود. وی پنجمین فرزند ملک الشعرا محمدتقی بهار بود. آن چنان که استاد خود نقل کرده اند، تحصیلات متوسطه را در دبستان جمشید جم و دبیرستان های فیروز بهرام و البرز به پایان رسانید. سپس در دانشکده ادبیات دانشگاه تهران در رشته ادبیات فارسی ادامه تحصیل داد و در سال 1336 تحصیلات دوره لیسانس را به پایان رساند.

در سال 1337 به انگلستان رفت و در سال 1344 مدرک فوق لیسانس را در رشته ایران شناسی از مدرسه زبان های شرقی و آفریقایی دریافت کرد. دکتر بهار پس از دو سال کار روی رساله دکتری، به علل مختلف به ایران بازگشت و سال ها بعد مدرک دکترای خویش را در رشته زبان شناسی با گرایش زبان و ادبیات ایران باستان از دانشگاه تهران گرفت. سازمان امنیت با استخدام ایشان در دانشگاه ها موافقت نکرد و او بقیه عمر را به کارمندی ساده بانک مرکزی گذراند. از سال 1351 در فرهنگستان زبان به فعالیت پرداخت و پژوهشکده زبان های ایران میانه و باستان را شکل داد و طی هفت سال فعالیت در این فرهنگستان با همکاری پژوهشگران که برخی از ایشان زبان پهلوی را از او آموخته بودند، متونی را برای چاپ و انتشار آماده کرد. دکتر بهار از سال 1352 به صورت عضو هیات علمی مدعو در دانشگاه تهران به تدریس پرداخت و چندی نیز در گروه تاریخ ادیان دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه تهران درس داد. مرحوم دکتر بهار در 22 آبان 1373 در پی ابتلا به بیماری خونی در سن 65 سالگی در تهران چشم از جهان فروبست. از آثار او می توان به «پژوهشی در اساطیر ایران»، «جستاری چند در فرهنگ ایران»، «ادیان آسیایی» و «از اسطوره تا تاریخ» اشاره کرد.