برنامه روسیه و انگلیس برای تقسیم ایران

18 نوامبر سال 1907 ایسفولسکی، وزیر امورخارجه وقت روسیه متن قرارداد انگلستان و روسیه منعقد در 31 اوت همین سال مبنی بر تقسیم ایران میان خود را به پارلمان تازه تاسیس روسیه (دوما) جهت اطلاع تسلیم کرد. این قرارداد بدون توجه به استقلال ایران تنظیم شده و در سن پترزبورگ به امضا رسیده بود.

طبق این قرارداد، ایران به دو منطقه نفوذ انگلستان و روسیه و یک منطقه حائل (بی طرف) تقسیم شده بود که در منطقه نفوذ روسیه که از قصر شیرین تا مرز ایران و افغانستان در شمال شرقی خراسان بود، روس ها قزاقخانه و در منطقه انگلستان که شامل سراسر جنوب و شرق ایران از بیرجند به پایین بود انگلیسی ها یک نیروی نظامی متعلق به خود به نام پلیس جنوب (اس.پی.آر) مستقر ساختند. با انعقاد و اجرای این قرارداد که با میانجی گری فرانسه به انجام رسید اختلافات مستعمراتی روسیه و انگلستان برطرف شد و این دو دولت و فرانسه بر ضد آلمان، اتریش و ایتالیا متحد شدند.

تجزیه ایران به عنوان یکی از آرزوهای دیرینه انگلستان برای نخستین بار 20 سال قبل از انعقاد قرارداد 1907 از سوی هنری دروموند ولف، وزیر مختار انگلیس در تهران به دولت آن کشور پیشنهاد شد و پس از آن سایر مقامات بلندپایه انگلیسی در جهت اجرا و تحقق آن تلاش کردند. در این راستا از اوایل سال 1901م سیاستمداران انگلیسی تلاش خود را جهت مذاکره و حل اختلاف با روس ها به کار گرفتند و لنز داون در گفت وگو با سفیر روسیه در اکتبر همان سال پیشنهاد تقسیم ایران را ارائه داد. با توجه به آنکه در این ایام روس ها نسبت به انگلیسی ها از موقعیت بهتری در ایران برخوردار بودند، حاضر به مصالحه و تقسیم منافع استعماری با انگلستان نشدند و با پیشنهاد لنز داون مخالفت کردند. بنابراین در شرایطی که روس ها طبق قراردادهای ترکمنچای و گلستان به امتیازات قابل توجهی در ایران دست یافته بودند و ضمن به دست آوردن حق کاپیتولاسیون، از موقعیت خوبی نیز در ایران برخوردار بودند اما پس از انقلاب مشروطه وضعیت تغییر کرد و بالطبع روس ها نیز در پی نوع جدیدی از اعمال سلطه برآمدند.

روزی که کانال سوئز افتتاح شد

علیرضا مجیدی 18 نوامبر سال 1896 کانال سوئز که دریای مدیترانه را به دریای سرخ وصل می کند افتتاح شد. این کانال در غرب صحرای سینا و شمال شرق کشور مصر واقع شده است. آبراه سوئز به عنوان میانبری برای کشتی ها و قایق هایی که از بندرهای قاره اروپا و آمریکا به سمت بندرهای جنوب شرق آسیا، شرق آفریقا و قاره اقیانوسیه می روند، ساخته شده است تا مجبور به دور زدن قاره آفریقا یا انتقال زمینی بارها نباشند. کانال سوئز سریع ترین مسیر کشتیرانی بین اروپا و آسیاست. چیزی حدود 7 درصد کل تجارت دریایی دنیا از این کانال انجام می شود. این کانال یکی از منابع اصلی درآمد ارزی مصر است. درازای کانال سوئز از پورت سعید در ساحل دریای مدیترانه، تا شهر سوئز در کرانه دریای سرخ 163 کیلومتر است.

حدود ساعت 5/ 8 صبح روز 17 نوامبر سال 1869 کشتی هایی که مدعوین را برای افتتاح رسمی کانال سوئز حمل می کردند، وارد این کانال شدند، کشتی «عقاب» که حامل ملکه «اوژنی» -همسر ناپلئون سوم- همراهان ملکه و همچنین «فردینان دولسپس» بود، پیشاپیش سایر کشتی ها حرکت می کرد. به دنبال این کشتی سلطنتی ناوچه های حامل «فرانسوا ژوزف» امپراتور اتریش، شاهزادگان پروس و هلند و سفرای انگلستان و روسیه حرکت می کردند. روی هم رفته حدود 40 کشتی نزدیک به 5 هزار نفر از شخصیت های برجسته کشورهای شرق و غرب را حمل می کردند. در این لحظات تاریخی کلیه مسافران هیجان شرکت در واقعه مهمی را که موجب پیدایش تحول عظیمی در آینده جهان می شد و یکی از مراحل برجسته کشتیرانی تجاری بعد از مسافرت «واسکودوگاما» به شمار می رفت، احساس می کردند . این هیجان تا حدی توام با نگرانی بود. کنتس«دونادایاک» -یکی از نزدیکان ملکه فرانسه- این نگرانی را در یادداشت های خود منعکس کرده است.

کشف دماغه امید نیک

18 نوامبر سال 1488 بارتولومو دیاز، دریانورد پرتغالی، به منتهی الیه قاره آفریقا رسید و آنجا را که دو اقیانوس اطلس و هند با هم تلاقی می کنند دماغه توفان ها نام نهاد، ولی پس از بازگشت به پرتغال و دادن گزارش کار خود به پرنس جان دوم رئیس کشور پرتغال، جان دوم نام دماغه که باب تازه ای را به روی اروپاییان می گشود به «دماغه امید نیک» تغییر داد که هنوز به همین نام باقی است.