نرگس باقری : داوری و قضاوت در طول تاریخ ایران عمدتا مبتنی بر اراده های شخصی صورت می گرفته است و به ویژه در رابطه با آنان که در پیشگاه حاکمان قیام می کردند سخت ترین مجازات ها در نظر گرفته می شد. اما با وقوع انقلاب مشروطه و تلاش برای قانونمند کردن رفتار شاه و اعمال محدودیت بر خواست و اراده او مجموعه ای جدید از ارزش ها و انتظارات شکل گرفت که طی آن برپایی دادگاه و اجازه دادن به متهمان به منظور دفاع از خود به یک حقوق اساسی برای متهم مبدل شد.

در چنین شرایطی زمانی که رهبران جبهه ملی نیز دستگیر شدند، شاه از یکسو نمی توانست به صورت قانونی در اعمال مجازات آنان به طور مستقیم دخالت کند و از طرف دیگر تمایلی به چنین مداخله آشکاری نیز نداشت. با این حال دادگاه خالی از اراده ملوکانه نبود و حکم دکتر فاطمی در نهایت همان شد که شاه در گفت وگو با کرمیت روزولت خواسته بود. فاطمی در بخشی از دفاعیات خود در دادگاه ضمن قرون وسطایی خواندن نوع محاکمات می گوید: «روزی که من به قول خودتان وزیر بوده ام شبانه سر و پای برهنه دستگیر و مثل پست ترین بردگان و غلامان به گوشه ای افکنده شدم. بعد هم که باز به قول خودتان کاره ای نبوده ام و نیستم، در خور یک همچو رفتار عادلانه هستم. پس شما که تا این حد نیز حفظ ظاهر را مقتضی نمی دانید، چرا دیگر یک سلسله تشریفات زائد را فراهم می سازید و زحمت بیهوده می کشید که صورت قانونی به کار بدهید. آنهایی که یک همچو صحنه سازی ها را متحمل باشند باطن و ظاهر کارشان کم و بیش متفاوت است. من که در زیر سقف شهربانی از تماشاچی به قول شما و از چاقوکش های بنام، بنابر آنچه که تمام یک پایتخت ناظر و شاهد بود، ضربات بی حساب دشنه خورده ام و از ادعانامه ای هم که به دادگاه آمده ده ها و صدها فحش دریافت داشته ام آیا می توانم یک لحظه اشتباه کنم که باز هم قانون و رسیدگی در کار است؟ حالا اگر شما اصرار دارید که من خود را به بلاهت بزنم و سال نیکو را از بهارش نشناسم حرفی ندارم که این نمایش کمدی تراژدی را تا آخرین پرده دنبال کنم. »

مهم ترین اقدام امیرکبیر تاسیس کارخانه های تصفیه شکر و قندسازی در مازندران و بلورسازی در تهران و اصفهان و قم و کاغذسازی در تهران و حریربافی درکاشان و تهیه ماهوت و چلوار، کالسکه، سماور، چدن، سرب و کارخانه نخ ریسی و امثال آن بود.

او تجارت داخلی و خارجی را در سایه امنیتی که پیش آمده و حمایتی که از بازرگانان می کرد رونق کلی داد، صنایع داخلی را تشویق کرد و صنعتکاران را به تقلید مصنوعات خارجی واداشت، عده ای را برای آموختن حرف و صنایع به فرنگستان فرستاد، در بسط زراعت و آبادی کشور مساعی بسیار به خرج داد و در نتیجه نه تنها میزان دخل و خرج تعدیل یافت بلکه زمانی که امیرکبیر عزل شد مبلغی نیز در خزانه دولتی ذخیره داشت. امیرکبیر برای تشویق صنعتگران و صاحبان حرفه، اقدام به تاسیس نمایشگاه کالاهای صنعتی ایران در تهران کرد. اگرچه با غروب دولت وی نتایج این گونه مساعی نیز به همراه سایر برنامه های اصلاحی به تاریخ پیوست اما تردیدی نیست که سیاست های او در عرصه صنایع و معادن تحرک تازه ای به حیات اقتصادی بخشید و زمینه فعالیت های اقتصادی جدید را در ایران فراهم کرد و موفق شد نظام اقتصادی را که در کشاورزی بدوی به سر می برد متحول کرده و صنایع هرچند کوچک متناسب با نیاز و توان جامعه تاسیس کند.

تجارت برده و برده فروشی که با طرز تفکر مردم مشرق زمین و به خصوص اعراب مباینتی نداشت، همیشه در خلیج فارس یکی از مسائل مهم به شمار می رفت. این تجارت درست پیش از آغاز قرن هجدهم شروع شد.

تحقیقات و گزارش های مربوط به سده های میانه به طور پراکنده پیرامون برده ها به عنوان نوکران خانگی و محافظ اشارتی دارند. به این ترتیب پیش از قرن هجدهم در نظام های اقتصادی و اجتماعی حوزه خلیج فارس، تعداد برده ها بسیار اندک و ناچیز بود و تنها در خلال قرن های هجدهم و نوزدهم بود که برده فروشی در ایران و منطقه خلیج فارس به طور چشمگیری رونق یافت. رونق تجارت و بازار برده فروشی در خلیج فارس مبتنی بر تصرف زنگبار توسط امام مسقط و به کارگیری چندین کشتی متعلق به آن در تجارت برده زنگبار، کمبود نیروی کار در خلال قرن های هجدهم و نوزدهم میلادی و تامین نیروی کار مورد نیاز شهرهای بزرگ، بنادر خلیج فارس و روستاهای ساحلی آن از خارج منطقه و در نهایت دگرگونی های اقتصادی و سیاسی گسترده و پردامنه به دلیل برتری بریتانیا در عرصه اقتصاد جهانی در جنوب ایران و حوزه خلیج فارس بود.