آرشیو دوشنبه ۵ آذر ۱۳۹۷، شماره ۴۴۸۰
تاریخ و اقتصاد
۳۰
گاهشمار

فروغی؛ سیاستمدار مرموز

محمدعلی فروغی دردشتی از رجال و چهره های مهم سیاسی و فرهنگی معاصر 5 آذر 1321 در تهران درگذشت. نخستین کتاب درباره فلسفه غرب (سیر حکمت در اروپا) به دست او نوشته شد. فروغی همچنین آثار بسیاری از شعرای فارسی نظیر سعدی و حافظ و فردوسی را تصحیح و فرهنگستان ایران را تاسیس کرد. علاوه بر این ها، فروغی آثار ارزشمندی درباره تاریخ به رشته تحریر درآورده است.

محمدعلی فروغی از فعالان و مبارزان مهم انقلاب مشروطه ایران بود. وی در زمان جنگ جهانی اول، عضو هیات اعزامی ایران به کنفرانس صلح پاریس (1919) و جامعه ملل بود. وی چند بار وزیر، دو بار نماینده مجلس شورای ملی و یک بار رئیس دیوان عالی تمیز (دیوان کشور) شد. در سال 1304، پس از تصویب انقراض دودمان قاجار که خود در آن نقش تعیین کننده ای داشت، کفیل نخست وزیری شد. با انتقال سلطنت از قاجار به پهلوی، فروغی به عنوان اولین نخست وزیر در دوره پهلوی انتخاب شد. در دومین دوره نخست وزیری او، کشف حجاب اجباری یکی از جنجال برانگیزترین رویدادهایی بود که به وقوع پیوست. فروغی از مدت ها قبل با آتاتورک آشنایی داشت و به اصرار او، رضاشاه به سفر ترکیه رفت. بعد از اینکه میان فروغی و رضاشاه اختلافاتی افتاد، فروغی فعالیت سیاسی را رها کرد و به کارهای علمی پرداخت، تا اینکه سرانجام در جریان جنگ جهانی دوم، در شهریور 1320 ایران توسط متفقین اشغال شد. این رویداد باعث شد تا مجلس شورای ملی از فروغی برای قبول نخست وزیری دعوت کند. بنابرین او دوباره به سیاست بازگشت. از مهم ترین اقدامات او در سومین دوره نخست وزیری، استعفای رضاشاه از سلطنت بود. متن استعفای رضاشاه، توسط فروغی نوشته شد و به امضای شاه رسید و سلطنت به محمدرضا پهلوی انتقال یافت.