آرشیو یکشنبه ۱۱ آذر ۱۳۹۷، شماره ۴۴۸۵
تاریخ و اقتصاد
۳۰

گاهشمار

شهادت سردار جنگل

یونس استادسرایی (1257-11 آذر 1300)، مشهور به میرزاکوچک خان جنگلی مبارز انقلاب مشروطه، رهبر جنبش جنگل و صدر جمهوری جنگل، انقلابی ایرانی و از سرداران معروف گیلک از اهالی رشت بود. او در جریان نهضت مشروطیت در فتح تهران نقش داشت. سپس به گیلان بازگشت و رهبری گروهی را بر عهده گرفت که قصدشان آزادسازی این ایالت ایران از اشغال روسیه بود، نهضتی که به نهضت جنگل مشهور شد.

کوچک خان گروه های مختلفی از نیروهای سیاسی و طبقات ناراضی را گرد خود جمع کرد. او موفق شد انقلاب را از مشروطه خواهی به جمهوری خواهی سوسیالیستی سوق دهد و در ژوئن 1920 یک جمهوری شورایی در گیلان به پا کرد. کمبود منابع مالی، اختلافات درونی و حمله نظامی نیروهای دولت به رهبری سردار سپه و انگلستان منجر به سقوط جمهوری شورایی او شد. بعد از کودتای 3 اسفند 1299 و قدرت گرفتن رضاخان تحت عنوان سردار سپه، دولت مرکزی تصمیم گرفت حاکمیت خود را بر تمام خاک ایران مسجل کند؛ بنابراین باید دولت های محلی از میان برداشته می شدند که از جمله آنها دولت جنگل بود. در تهران تحلیل ها بر این امر استوار بود که دولت جنگل دست نشانده و عامل دولت شوروی است که از طریق آن قصد دارد تسلط نظامی و ایدئولوژیک خود را بر کل ایران حاکم کند. به فرمان احمدشاه قاجار قوای دولتی بریگاد قزاق به سرکردگی سردار سپه برای سرکوب قوای سرخ وارد رشت شد و چندین برخورد جنگی بین دو قوا به وجود آمد که گاه نیروهای دولتی پیشروی و گاه عقب نشینی می کردند. در نهایت با مذاکرات پشت پرده قوای سرخ خاک رشت و بندر انزلی را ترک کردند. نیروهای خالو قربان تسلیم قوای سردار سپه شدند و بخش چپ گرای جنگل یعنی احسان الله خان و رفقایش به خاک شوروی گریختند. در این جنگ ها میرزا با قوای خود در صومعه سرا حضور داشت که بی طرف مانده و در فکر تجدید قوا بود. اما سرانجام زیر فشار سرما و برف در 11 آذر 1300، درحالی که میرزا، هوشنگ یکی از یارانش را به کول گرفته بود، در کوه های خلخال از پای درآمد و شهید شد.

آل احمد، نویسنده تمام عیار

جلال آل احمد، نویسنده و روشنفکر معاصر 11 آذرماه 1302 در تهران به دنیا آمد و 18 شهریور 1348در اسالم، گیلان چشم بر جهان فروبست. آل احمد جزو روشنفکران اثر گذار تاریخ معاصر است که ذهنیات و آرای خود را در رمان ها و داستان ها و کتاب های تحقیقی و سفرنامه هایش منعکس کرده است. وی اصالتا اهل شهرستان طالقان و روستای اورازان بود. او در باره دوران مدرسه خود نوشته است: «… دارالفنون هم کلاس های شبانه باز کرده بود که پنهان از پدر اسم نوشتم. روزها کار؛ ساعت سازی، بعد سیم کشی برق، بعد چرم فروشی و از این قبیل و شب ها درس. با در آمد یک سال کار مرتب، الباقی دبیرستان را تمام کردم. بعد هم گاه گداری سیم کشی های متفرقه. بردست «جواد»؛ یکی دیگر از شوهر خواهرهام که این کاره بود. همین جوری ها دبیرستان تمام شد و توضیح «دیپلمه» آمد زیر برگه وجودم…»

آل احمد در بیشتر سفرنامه هایش با تیزهوشی، دقت نظر و نثری چکشی و توصیفی فضای زندگی و کسب وکار مردم را شرح داده است. در اینجا بخشی از سفرنامه کرمان او را می خوانید که در فروردین ماه 1338 نوشته شده است: «سه و نیم بعد از ظهر کرمان بودیم. کوله بارها به دوش و از گاراژ پیاده به جست وجوی مسافرخانه ای. خیابان ها دریده به چاله های لوله کشی و چه خاکی به هوا. از گذر تنها «لندروور» که نفهمیدیم مال آب بود یا برق یا بهداشت. انگ را داشت، اما تند می رفت و خاک می کرد و بیشتر سرعت را نمایش می داد تا فلان اداره پرمدعا را. و ارزاق فروشی ها بسته و فروشندگان لوازم برق و رادیو و خمیر دندان و OMO همه باز.

اما هیچ خبری از مشتری. و اینک مسافرخانه. کوچه درازی و بعد در خانه ای و بعد دالانی و حیاط. اتاق ها دورتادور. و ملافه های تخت به رنگ جای سیلی روی صورت. از امشب کیسه های خواب را به کار خواهیم برد که از میرزای توکلی عاریه کرده ایم و گرچه دست و دلمان می لرزد اما چاره نیست و بعد آبی به سر و صورت و راه افتادیم توی شهر. در خلوت دم مغرب یک روز تعطیل رمضانی. شهر عبارت است از مجموعه ای نیمه خرابه و گاهی خانه ای رو به راه پادگانی یا اداره ای. ادارات گل و گشاد و با درهای بسته. هرکدام انگار که قلعه ای که هرکدام نماینده حکومت یا کاروانسرایی خالی. و بعد مسجدی با کاشیکاری فریاد کننده سر در و بعد میدانی و بعد بقعه مشتاقیه1. ایضا خلوت. و درخشش برق بر کاشی ها یادآور همه خاک ها و غبارها و خشکی ها و کاهگل ها. و بعد سوز اول شب و بعد غمی که به صورت بعضی در گلو مانده بود. و بعد سوز که باد شد و تند شد و برگشتیم. سر راه حمامی بود که تپیدیم تو و بعد مسافرخانه. با فریاد رادیوش و بوی پیه سوخته در فضاش…»

بی نظیر بوتو نخست وزیر پاکستان شد

بی نظیر بوتو یکم دسامبر سال 1988 نخست وزیر پاکستان شد. وی نخستین زنی بوده است که در یک کشور اسلامی چنین مقامی را به دست آورده است. ذوالفقار علی بوتو پدر بی نظیر بنیادگذار و رئیس حزب مردم پاکستان قبلا همین مقام را داشت که دولت او در یک کودتای نظامی سرنگون و خودش هم بعدا اعدام شده بود.

در 27 آوریل 1998، دادگاهی در پاکستان حکم به انسداد دارایی های بی نظیر بوتو و همسرش آصف علی زرداری داد. براساس این حکم، حق استفاده بوتو و شوهرش از حساب های بانکی و خرید و فروش املاک از آنها سلب شد. پیش از این هم دادگاهی در بریتانیا خواستار تفحص در دارایی های این زوج شده بود.در 23 ژوئیه 1998، دولت سوئیس مدارکی را مبنی بر دست داشتن بی نظیر بوتو و همسرش در فساد مالی، پولشویی و دریافت رشوه در سوئیس به دولت پاکستان تحویل داد. این اقدام درحالی صورت گرفت که همسر بی نظیر بوتو در رابطه با قتل برادرزنش در زندانی در پاکستان به سر می برد.بی نظیر، پس از اینکه 8 سال را در تبعید خودخواسته به سر برد در 18 اکتبر 2007 به پاکستان بازگشت. او تبعید خود را در بریتانیا و دبی گذراند.این زن سیاستمدار سرانجام در دسامبر 2007 در پاکستان ترور شد و به قتل رسید.