آرشیو سه‌شنبه ۲۰ آذر ۱۳۹۷، شماره ۴۴۹۳
تاریخ و اقتصاد
۳۰

گاهشمار

ابطال قراردادهای تجاری با حکم لنین

از یازدهم تا چهاردهم دسامبر سال 1917 (دهه آخر آذر 1296 هجری خورشیدی) دولت انقلابی شوروی بلشویکی طی چند اعلامیه جداگانه قراردادهای تحمیلی دولت تزاری روسیه به ایران و امتیاز های کسب شده از ایران را لغو و از بدهی های پولی ایران به روسیه صرف نظر کرد.لنین شخصا در اعلامیه ای که در 14 دسامبر 1917 به امضای او صادر شده بود عهدنامه اوت سال1907 انگلستان و روسیه دایر بر تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ و یک منطقه بی طرف فی مابین و ضمائم محرمانه آن را از درجه اعتبار ساقط کرد.

این فرمان لنین موجب خرسندی روشنفکران و مردم معترض ایران شد تا جایی که محمدتقی بهار و میرزاده عشقی و فرخی یزدی و ابوالقاسم لاهوتی در وصف لنین شعر سرودند. دولت انگلستان حدود یک سال بعد یعنی در آذر ماه 1297 با لغو قرارداد 1907 موافقت کرد. هرچند بعد ها آشکار شد که هدف انگلیس ها از توافق بر سر لغو قرار داد 1907، انعقاد قرارداد 1919 بود که براساس آن ایران به تحت الحمایگی دولت بریتانیا درمی آمد. با این حال مجلس شورای ملی ایران با قرارداد 1919 مخالفت کرد و آن را مردود دانست. پس از روی کار آمدن گئورگی چیچیرین و قرار گرفتن وی در منصب کمیسر خارجی روسیه شوروی اقدامات انقلابی تداوم یافت. چیچیرین، درباره قرارداد استکباری 1919 انگلستان علیه مردم ایران در روز 30 اوت 1919 چنین گفت: «در این لحظه که انگلستان درنده می خواهد کمند اسارت مطلق را بر گردن مردم ایران بیندازد، روسیه شوروی به طور رسمی اعلام می دارد که قرارداد انگلیس و ایران را به رسمیت نمی شناسد و آن را فاقد اعتبار می شمارد.»

او در 26 ژوئن 1919 برابر با 5 تیر 1298 در نامه ای به دولت ایران، با ذکر عناوین، کلیه امتیازات مکتسبه روسیه تزاری را به صورت یکجا لغو و باطل اعلام کرد. در بخشی از این نامه آمده بود: «1- تمام بدهی های ایران مطابق تقبلات زمان تزاری الغا می شود، 2- روسیه به مداخله خود در عواید ایران از قبیل گمرکات و تلگراف خانه ها و مالیات ها پایان می دهد، 3- دریای خزر برای کشتیرانی در زیر پرچم ایران آزاد اعلام می شود، 4- سرحدات شوروی با ایران مطابق اراده سکنه سرحدی معین خواهد شد، 5- تمام امتیازات دولت روس و امتیازات خصوصی باطل و از درجه اعتبار ساقط است، 6- بانک استقراضی ایران با تمام متعلقات، ملک ایران اعلام می شود، 7- خطوط تلگراف و راه های شوسه ساخته شده در طول جنگ به ملت ایران واگذار می شود، 8- اصول محاکمات و قضاوت سابق کنسول ها کلا باطل می شود، 9- میسیون روحانی ارومیه منحل می شود، 10- تمام اتباع روسیه متوطن در ایران مکلف هستند کلیه عوارض و مالیات ها را بالسویه با اهالی تادیه کنند، 11- سرحد ایران و روس برای عبور آزاد و حمل مال التجاره باز می شود، 12- به ایران اجازه ترانزیت مال التجاره از روسیه داده می شود، 13- دولت روسیه از هرگونه مشارکت در تشکیل قوای مسلح در خاک ایران صرف نظر می کند، 14- دولت روسیه به ملغی شدن کارگزاری ها رضایت می دهد و 15- به ایران اجازه داده می شود که در کلیه شهرها و بخش های شوروی کنسول تعیین کند.»

انتشار «حقوق انسان»

کتاب «حقوق انسان» اثر دوران ساز توماس پین اندیشمند قرن 18 که در 14 دسامبر سال 1791 در جریان انقلاب فرانسه انتشار یافت کمک بزرگی کرد تا این موضوع مهم موردتوجه قرار گیرد و از یاد نرود. نظریه های او که در این کتاب آمده است همان است که در اعلامیه حقوق بشر مصوب مجلس انقلاب فرانسه منعکس شده است.

وی زندگی کردن بدون دغدغه، «آزادی فکر و عمل داشتن» و تملک کردن و انتظار مصون بودن اموال از تعرض را ازحقوق طبیعی برای انسان دانسته که به استدلال او بدون رعایت آن سعادت و پیشرفت و صلح و امنیت میسر نخواهد بود. به نظر او حقوق طبیعی اندکی پس از تولد در یک انسان به وجود می آیند و دولت نباید اجازه دهد که این حقوق به علاوه حیثیت و احترام از انسان گرفته شود.«پین» به دلیل تکرار تاکید بر حق تملک و بیان این مطلب که دولت یک جامعه مکلف به محافظت از املاک، اموال و بازستانی مطالبات مالی اتباع است از سوی روشنفکران چپ یک متفکر کاپیتالیست تلقی می شود. او در 1774 میلادی به مستعمرات آمریکایی بریتانیا وارد شد و به عنوان یک رساله نویس رادیکال، با نوشته های قدرتمند خود به کمک انقلاب آمریکا آمد. مهم ترین رساله های وی عبارتند از عقل سلیم که رساله ای است آتش افروز در حمایت از استقلال آمریکا از پادشاهی بریتانیای کبیر.

نخستین نمایش کنکورد

یازدهم دسامبر سال 1967 میلادی نخستین جت مسافربر مافوق سرعت صوت به نام کنکورد، ساخت مشترک فرانسه و انگلستان در«تولوز» فرانسه به معرض تماشا گذاشته شد.

هواپیمای کنکورد در مارس 1969 در شهر تولوز فرانسه در میان استقبال و انتقادهای موجود برای نخستین بار پرواز کرد. این هواپیما برای نخستین بار در اکتبر همان سال مشکل صدا را رفع کرد. هشت سال بعد، نخستین پروازهای تجاری از لندن و پاریس به نیویورک آغاز شد و سپس به رغم سفارش های خارج از کشور برای 200 نمونه از هواپیما، به دلیل هزینه بالای سوخت و تعمیرات و اعتراضات گروه های محیط زیست، تنها 20 نمونه از این هواپیما ساخته شد.مسافران با پرداخت هزینه ای برابر 12 هزار دلار برای هر سفر رفت و برگشت، قادر بودند با سرعت فراصوت در کنار ستارگان و افراد خانواده سلطنتی، در کمتر از 5/ 3 ساعت از لندن به نیویورک سفر کنند. پروازهای کنکورد پس از یک سقوط فاجعه آمیز در سال 2000 در پاریس که 113 کشته بر جای گذاشت متوقف شد و 14 هواپیمای آن به موزه های جهان اهدا شد.

نامه 8 هزار دلاری تولستوی

14 دسامبر 2006 یک نامه تولستوی نویسنده بزرگ روس در حراج ساتبی (ویژه اشیای عتیقه) با قیمت هشت هزار دلار به فروش رفت. تولستوی در سال 1828 به دنیا آمد، 82 سال عمر کرد و در سال 1910 درگذشت.