ابوریحان بیرونی در «الجماهر فی معرفه الجواهر» برخلاف تقریبا همه مولفان دیگر کتب احجار یا جواهرنامه ها که معمولا درباره خواص عجیب و غریب و افسانه وار سنگ ها داد سخن داده اند، نه تنها به این گونه مطالب وقعی ننهاده، بلکه چنان که پیش از این نیز اشاره شد، هرجا که توانسته با تکیه بر آزمایش و تجربه در رد این باورهای عامیانه تلاش کرده است. در واقع به جرات می توان گفت که در میان آثار سده های میانه و حتی در میان آثار خود بیرونی، کمتر کتابی می توان یافت که در آن به اندازه الجماهر بر نقش آزمایش و تجربه تاکید شده باشد. در اینجا برخی از اشارات ابوریحان در این رابطه نقل می شود:

1. در مورد تاثیر آتش بر لعل بدخشان: من این تاثیر را به چشم ندیده ام و امکان امتحانش را نیز نداشتم.

2. پیش نیامد که تفاوت وزن (در واقع چگالی) بیجاذی و یاقوت اکهب(تیره مایل به سیاه)را بسنجم.

3. پذیرش بزرگ شدن حجرالقمر (نام دیگر بلور) و موارد مانند آن موکول به تجربه است.

4. و برای من در این مورد (یکی از خواص اسپید روی) شبهاتی وجود دارد که جز به تجربه و آزمایش های پی در پی حل نخواهد شد و این روزها امکان چنین کاری فراهم نشد.

5. وی همچنین نظر کندی درباره چگالی اندک زمرد را با تکیه بر آزمایش رد می کند و در جاهای دیگر نیز بر اهمیت تجربه و آزمایش تاکید می ورزد.