آرشیو شنبه ۱ دی ۱۳۹۷، شماره ۴۵۰۲
تاریخ و اقتصاد
۳۰
واکاوی

تاثیر اختر در بیداری ایرانیان

اختر نخستین روزنامه ایرانی است که در خارج از ایران به زبان فارسی منتشر می شد. این روزنامه به صورت هفتگی در استانبول انتشار می یافت.

تاریخ تاسیس آن در 1292ق/ 1875م بود و حدود بیست سال، یعنی تا سال 1319ق/ 1895م در عثمانی به چاپ رسید. اختر با حمایت سفیر ایران در عثمانی، میرزا محسن خان معین الملک و به تشویق میرزا نجفقلی خان خویی، نایب سفارت ایران و با مدیریت محمدطاهر تبریزی انتشار یافت. نخستین شماره اختر در روز پنج شنبه 16 ذی الحجه 1292 ق / 13 ژانویه 1876 با مطالبی از میرزا مهدی خان اختر چاپ شد. نوشته هایی از نویسندگانی چون میرزاآقاخان کرمانی، میرزایوسف خان مستشارالدوله، میرزاحبیب اصفهانی و فتح الله خان شیبانی در اختر موجود است.

پس از مرگ ناصرالدین شاه قاجار، چاپ مطبوعات تقریبا از انحصار بی چون و چرای دولت خارج شد. با روی کار آمدن مظفرالدین شاه شرایط اجتماعی و سیاسی متفاوتی با دوران حکومت ناصرالدین شاه به وجود آمد و روشنفکران زمان این مساله را به خوبی درک کردند و دست به کار شدند. به نظر می رسد در این روند نشریاتی که در خارج از ایران منتشر می شدند، تاثیر بسیاری در آشنایی ایرانیان به ویژه اندیشه گران ایرانی با مفاهیم جدید اجتماعی داشتند. اختر روزنامه مترقی بود و می توان گفت نخستین روزنامه ایرانی است که به سبک و سیاق نوین در خارج از ایران چاپ و منتشر شده است.

منبع: آزاده حسنین، «روزنامه اختر و تاثیر آن در بیداری ایرانیان»، ارائه شده به کنفرانس ایران در گذار.