آرشیو یکشنبه ۲ دی ۱۳۹۷، شماره ۴۵۰۳
تاریخ و اقتصاد
۳۰
واکاوی

زنان عشایر در دوره قاجار

زنان عشایری ایران در دوره قاجار نسبت به زنان شهری در محیط زندگی خود، از آزادی بیشتری برخوردار بوده اند و به تبع آن فعالیت اقتصادی آنها بیشتر از زنان شهری بوده است. دیولافوا به مقایسه زنان شهری و عشایری پرداخته و می نویسد: «زنان ایل روی نمی پوشند و می توان آزادانه به سیمای آنها نظر انداخت. زنان ایل بسی نیرومندتر و کارآمدتر از زنان شهری هستند. اینها در خانواده ای که در آن تعدد زوجات ناشناس است جایگاه با افتخاری را اشغال کرده اند و شایستگی آن آزادی را که به آنها داده شده، دارند. اگرچه اخلاق آنها بدوی است ولی بسیار پاک است. زنان چادرنشین ازدواج های موقتی را قبول نمی کنند و طلاق هم به ندرت در میان آنها دیده می شود و به سهولت از شوهر اولی دست نمی کشند.» نوشته های جان ملکم نیز بر این گفته نویسنده فرانسوی صحه می گذارد.

«زنان عشایری و روستایی در این دوره، همانند دوره های پیشین خواه از طریق تولید برای خانواده و خواه از راه فروش کالا در خارج از خانواده و کسب پول برای امرار معاش، نقش مهمی در اقتصاد جامعه ایفا کرده اند. در جوامع روستایی و قبیله ای، زنان دوشادوش مردان به کارهای کشاورزی و دامداری و صنایع جانبی آن می پرداختند و برخی از کارها عمدتا مخصوص زنان بوده است. از این میان می توان فرش بافی، گلیم بافی و امثال آن را ذکر کرد. بیشتر مسافران اروپایی در دوره قاجار بر این باورند که بیشتر کارهای ایل را زنان انجام می دادند و وظیفه مردان ایل فعالیت نظامی و تفریح بوده است.

در بین ایلات لر اکثر کارها را زنان انجام می دهند. چنان که آنها گله ها را به صحرا می برند، امور کشاورزی و انبار کردن غلات و همچنین بافندگی و ریسندگی را بر عهده دارند.» زنان روستایی، علاوه بر کارهای خانگی، از گاو و گوسفند نگهداری می کردند. هنگام بیکاری نیز چرخ ریسی می کردند و با بافت پارچه های ضخیم برای ساختن خیمه مشغول می شدند و از فضولات چهارپایان تپاله می ساختند و به سبب کمبود هیزم می سوزاندند. همچنین به صحرا می رفتند و در زراعت و کشاورزی و تهیه علوفه به شوهرانشان کمک می کردند.

منبع: مهدی دهقان حسام پور، کامران حمانی، «بازنمایی فعالیت های اجتماعی و سیاسی زنان ایرانی از اوایل دوره قاجار تا انقلاب مشروطه با تاکید بر سفرنامه های اروپاییان»، فصلنامه پارسه، 1392.