پس از جنگ جهانی اول، اقتصاد ویران ایران به تدریج رو به ثبات گذاشت و تا اندازه ای نیز یکپارچگی خود را به دست آورد: خاتمه جنگ، خود عامل ایجاد ثبات بود، در پی گسترش اقتدار دولت مرکزی از 1300 به بعد، دست کم جاده ها امن تر و راه زنی کمتر شد و در نتیجه هزینه حمل ونقل و خطر تجارت کاهش یافت، افزایش و ثبات درآمد نفت (نسبت به مرحله قبل) موجب افزایش تقاضای داخلی و کاهش کسری تراز پرداخت ها و در نتیجه بهبود اوضاع اقتصادی شد؛ احساس امنیت اقتصادی فزونی یافت.

انتظار آینده ای بهتر انگیزه ای بود برای تجار و سرمایه گذاران کوچک، اجرای طرح های زیربنایی (هرچند محدود) و صنعتی (عمدتا معدنی) دولتی، هم به بهتر شدن اوضاع کمک می کرد و هم به بسط انتظارات، یاری می رساند. تجدید سازمان بودجه ای و مالی کشور بدهی های دولت را کاهش داد و مهم تر از آن حساب های آن را سر و سامان بخشید. اما همه اینها نه حاکی از بهبود چشمگیر اوضاع اقتصادی بود و مسلما نه به معنای توسعه اقتصادی، بلکه صرفا نشانه خروج تدریجی از اوضاعی بود که از هر لحاظ (اقتصادی، مالی، سیاسی و اجتماعی) مطلقا آشفته بود، رهایی از آشفتگی مطلق با پیشرفت اجتماعی و اقتصادی کاملا فرق دارد.