تولد ساواک از درون ارگانی موسوم به فرمانداری نظامی بود. مستشاران آمریکایی که در ایجاد فرمانداری نظامی نقش داشتند در تاسیس ساواک نیز همراه شدند و ساواک به عنوان نخستین دستگاه رسمی امنیتی کشور در سال 1335 با انحلال فرمانداری نظامی کار خود را آغاز کرد. مهم ترین نگرانی و دغدغه در این مقطع زمانی بقای رژیم و جلوگیری از نفوذ اندیشه های چپ گرایانه و کمونیستی در کشور بود که ایجاد سازمان اطلاعاتی و امنیتی قدرتمندی را ضرورت می بخشید.

تیمور بختیار که پیش از این ریاست فرمانداری نظامی را بر عهده داشت، زین پس به ریاست ساواک منصوب شد. ریاست بختیار در ساواک تا سال 1339 به طول انجامید. در سال های نخستین ساواک هنوز تشکیلات گسترده ای نداشت و حداکثر پرسنل آن 150 نفر بودند. چهره های اصلی تجربه کافی نداشتند و سیطره آنها بر سازمان های دولتی تمام و کمال نبود. هنوز مانده بود تا سایه ساواک در عرصه سیاسی کشور سنگین شود. شاه که تجربه کودتای 28 مرداد را از سر گذرانده بود آن را همچون عقده ای تاریخی در پس ذهن داشت و تقویت اداره ساواک بی شک خواسته ای از سر ضرورت و اجبار برای حاکمیت وی بود. در سال 1335 سازمان اطلاعات و امنیت آمریکا (سیا) تعلیم ماموران اطلاعاتی ایران را جدی تر پیگیری کرد و یک سرهنگ ارتش را برای سازماندهی تشکیلات جدید اطلاعاتی فرستاد. علاه بر سیا، سازمان اطلاعات و امنیت اسرائیل (موساد) نیز در تعلیم کادرهای اطلاعاتی نقش داشتند. در قانون تشکیل ساواک که به تصویب هر دو مجلس رسید، وظایف ساواک از این قرار است:

الف. تحصیل و جمع آوری اطلاعات لازم برای حفظ امنیت کشور

ب. تعقیب اعمالی که متضمن قسمی از اقسام جاسوسی است و عملیات عناصری که بر ضد استقلال و تمامیت کشور و به نفع اجنبی اقدام می کنند.

ج. جلوگیری از فعالیت جمعیت هایی که تشکیل و اداره کردن آنها غیر قانونی اعلام شده یا شود.

د. جلوگیری از توطئه و اسباب چینی بر ضدامنیت کشور

ه. بازرسی و کشف نسبت به بزه های مندرج در دیگر قوانین مصوب در 1310، 1314 و 1317.

سازمان ساواک شامل 10 اداره می شد که چهار اداره آن از شهرت و اهمیت بیشتری برخوردار بودند. اداره دوم (جمع آوری اطلاعات خارجی)، اداره سوم (امنیت داخلی)، اداره پنجم (ضد جاسوسی) و اداره هفتم (بررسی و تحلیل جاسوسی خارجی). تمامی شهرت ساواک به قساوت و اعمال خشونت مربوط به اداره سوم بود.