آرشیو چهارشنبه ۲۴ بهمن ۱۳۹۷، شماره ۴۵۴۵
تاریخ و اقتصاد
۳۰

گفته ها

وجود راه آهن و نگهداری آن متضمن تاسیس موسسات دیگری است که کم وبیش دارای جنبه صنعتی است از آن جمله است کارخانه های تعمیر. در مسیر راه آهن سراسری ایران، در آغاز بهره برداری پس از اتمام، سه نوع کارخانه تعمیر و احداث شده بود. کارخانه درجه اول در تهران و کارخانه های درجه دوم در بندرشاه و اهواز و کارخانه های درجه سوم در اندیمشک، پل سفید، قم و دورود. دیگر مخازن مازوت و انبارهای زغال سنگ که تا پیش از معمول شدن لکوموتیوهای دیزل برای تامین سوخت لکوموتیوهای سابق ضروری بود.

دسته چهارم از تاسیسات مراکز برق بود که اکنون هم دائر و روبه توسعه است. چه آنکه برای به کار انداختن کارخانه ها، پل های متحرک، تلمبه های آب، اتوموتریس ها، علائم راهنمایی، روشنی و تهویه ایستگاه ها و غیره وجود برق ضرورت بسیاری دارد. مهم ترین مراکز برق راه آهن سراسری ایران در آغاز بهره برداری، پس از اتمام عبارت بود از: مرکز برق تهران، تبریز، اهواز، بندرشاه، پل سفید، فیروزکوه، بن کوه قم، اراک، دورود، اندیمشک، بندرشاپور که میان 60 و 200 کیلووات نیرو داشت و البته در طول زمان، از آن وقت تا امروز تغییرات زیادی در این کارخانه ها و میزان تولید آنها داده شده است و مراکز برق جدیدی هم در ایستگاه های دیگر تاسیس شده است؛ چنان که در دی ماه 1335 به منظور مجهز کردن ایستگاه های جدید راه آهن با برق، ره آهن دولتی ایران 130 دستگاه مولد برق از اداره املاک پهلوی خریداری کرد و برای ساختمان موتورخانه ها در ایستگاه ها سی میلیون ریال در بودجه سال 1336 راه آهن منظور شد. از این دستگاه ها در حدود 50 موتور در ایستگاه های جدیدالتاسیس مشهد و تبریز و بقیه در ایستگاه های درجه 2 و 3 شمال و جنوب که برق نداشت، قرار بود نصب شود و نیز قرار بود برای ایستگاه های درجه 4 و 5 پنجاه دستگاه موتور از راه مناقصه خریداری شود. در فروردین 1337 از طرف اعلیحضرت همایونی موتورهایی برای نصب در ایستگاه های شازند، نورآباد، و فوزیه به راه آهن اعطا شد و به کار افتاد… و ظاهرا این مولدها مجموعا 9دستگاه بوده است که قبلا برای نصب در املاک پهلوی در نظر گرفته شده بود و همه به راه آهن داده شده و قرار بوده است، به تدریج به کار افتد.

منبع: حسین محبوبی اردکانی، تاریخ موسسات تمدنی جدید در ایران، انتشارات دانشگاه تهران، 1370.